Tag Archives: Ifa

“Ọgbọ́n ju agbára”: Ìjàpá mú Erin/Àjànàkú wọ ìlú – “Wisdom is greater than strength”: The Tortoise brought an Elephant to Town

Ni ìlú Ayégbẹgẹ́, ìyàn mú gidigidi, eleyi mu Ọba ìlú bẹ̀rẹ̀ si sá pamọ́ fún àwọn ará ìlú nitori kò mọ ohun ti ohun lè ṣe.  Òjò kò rọ̀ fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún, oorun gbóná janjan, nitorina, kò si ohun ọ̀gbìn ti ó lè hù.  Ìrònú àti jẹ àti mun bá gbogbo ará ìlú – Ọba, Olóyè, Ọmọdé àti àgbà.

Yorùbá ni “Àgbà kii wà lọ́jà ki orí ọmọ tuntun wọ”, nitori èyí, Ọba sáré pe gbogbo àgbà ìlú àti “Àwòrò-Ifá” lati ṣe iwadi ohun ti ìlú lè ṣe ki òjò lè rọ̀.  Àwòrò-Ifá dá Ifá, ó ṣe àlàyé ẹbọ ti Ifá ni ki ìlú rú.  Ifá ni “ki ìlú mu Erin lati fi rúbọ ni gbàgede ọjà”.

Gẹ́gẹ́bi Ọba-orin Sunny Ade ti kọ́ “Ìtàkùn ti ó ni ki erin ma wọ odò, t’ohun t’erin lo nlọ”.  Ògb́ojú Ọdẹ ló npa Erin ṣùgbọ́n Olórí-Ọdẹ ti Ọba yan iṣẹ́ ẹ mi mú Erin wọ ìlú fún, sọ pé ko ṣẽ ṣe nitori “Ọdẹ aperin ni àwọn, ki ṣe Ọdẹ a mu erin”.  Ọba paṣẹ fún Akéde ki ó polongo fún gbogbo ara ilu pe “Ọba yio da ẹnikẹni ti  ó bá lè mú Erin wọ ìlú fun ìrúbọ yi lọ́lá”.  Ọ̀pọ̀ gbìyànjú, pàtàki nitori ìlérí ti Ọba ṣe fún ẹni ti ó bá lè mu Erin wọ̀lú, wọn sọ ẹmi nu nínú igbó, ọ̀pọ̀ fi ara pa lai ri Erin mú.

Laipẹ, Ìjàpá lọ bà Ọba àti Olóyè pé “ohun yio mú Erin wálé fún ẹbo rírú yi”.  Olú-Ọdẹ rẹrin nigbati o ri Ìjàpá, ó wá pa òwe pé “À nsọ̀rọ̀ ẹran ti ó ni ìwo, ìgbín yọjú”.  Olú-Ọdẹ fi ojú di Àjàpá, ṣùgbọ́n Ìjàpá kò wo bẹ̀, ó fi ọgbọn ṣe àlàyé fún Ọba.  Ọbá gbà lati fún Ìjàpá láyè lati gbìyànjú.

Ìjàpá lọ si inú igbó lati ṣe akiyesi Erin lati mọ ohun ti ó fẹ́ràn ti ohun fi lè mu.  Ìjàpá ṣe akiyesi pé Erin fẹ́ràn oúnjẹ dídùn àti ẹ̀tàn.  Nigbati Ìjàpá padá, o ṣe “Àkàrà-olóyin” dání, o ju fún Erin ki ó tó bẹ̀rẹ̀ si sọ ohun ti ó báwá pé “àwọn ará ìlú fẹ ki Erin wá jẹ Ọba ìlú wọn nitori Ọba wọn ti wọ Àjà”.  Àjàpá pọ́n Erin lé, inú ẹ̀ dùn, ohun naa rò wi pé, pẹ̀lú ọ̀la ohun nínú igbó o yẹ ki ohun le jẹ ọba.  Pẹ̀lú ìrànlọ́wọ́ Ọba àti ará ìlú, wọn ṣe gbogbo ohun ti Ìjàpá ni ki wọ́n ṣe.    Ìjàpá àti ará ìlú mu Erin wọ ìlú pẹ̀lú ọpọlọpọ àkàrà-olóyin, ìlù, ijó àti orin yi:

Erin ká relé kó wá jọba)
Erin yẹ́yẹ́ ò, erin yẹ̀yẹ̀   ) lẹ meji
Ìwò yí ọ̀la rẹ̃,
Erin yẹ́yẹ́ ò, erin yẹ̀yẹ̀,
Agbada á má ṣe wéré,
Erin yẹ́yẹ́ ò, erin yẹ̀yẹ̀
Ààrò á máa ṣe wàrà,
Erin yẹ́yẹ́ ò, erin yẹ̀yẹ̀
Erin ká relé kó wá jọba)
Erin yẹ́yẹ́ ò, erin yẹ̀yẹ̀    ) lẹ meji

You can also download a recital by right clicking this link: Erin ká relé kó wá jọba

Inú Erin dùn lati tẹ̀ lé ará ìlú, lai mọ̀ pé jàpá ti gba wọn ni ìmọ̀ràn lati gbẹ́ kòtò nlá ti wọ́n da aṣọ bò bi ìtẹ Ọba.  Erin ti wọ ìlú tán, ó rí àga Ọba níwájú, Ìjàpá àti ará ìlú yi orin padà ni gẹ́rẹ́ ti ó fẹ́ lọ gun àga Ọba:

A o merin jọba
Ẹ̀wẹ̀kún, ẹwẹlẹ ……

You can also download a recital by right clicking this link: A o merin jọba

Continue reading

Share Button

Originally posted 2015-02-27 09:10:22. Republished by Blog Post Promoter

“Orúkọ idile Yorùbá ti ó ńparẹ́” – “Yoruba family names that are disappearing”

Orúkọ ẹni ni ìfihàn ẹni, orúkọ Yorùbá fi àṣà, iṣẹ́ àti Òriṣà idile hàn tàbi àtẹsẹ̀bi ọmọ.  Yorùbá gbàgbọ́ ninú Ọlọrun/Eledumare ki ẹ̀sin igbàgbọ́ àti imọ̀le tó dé.    Ifá jẹ́ ẹ̀sin Yorùbá, nitori Ifá ni wọn fi ńṣe iwadi lọ́dọ̀ Ọlọrun ki Yorùbá tó dá wọ́ lé ohunkohun.  Yorùbá gbàgbọ́ ninú àwọn iránṣẹ́ Ọlọrun ti a mọ̀ si “Òriṣà”.  Àwọn Òriṣà Yorùbá pọ̀ ṣùgbọ́n pàtàki lára àwọn Òriṣà ni: Ògún, Ṣàngó, Ọya, Yemọja, Oṣó, Ọ̀ṣun, Olokun, Ṣọ̀pọ̀ná, Èṣù àti bẹ̃bẹ̃ lọ.  Àwọn orúkọ ti ó fi ẹ̀sin àwọn Òriṣà wọnyi hàn ti ńparẹ́ nitori àwọn ẹlẹsin igbàlódé ti fi “Oluwa/Ọlọrun” dipò orúkọ ti ó bẹ̀rẹ̀ pẹ̀lú Ifá, Ògún, Èṣù àti bẹ̃bẹ̃ lọ.  Ẹ ṣe àyẹ̀wò àwọn orúkọ wọnyi:

ENGLISH TRANSLATION

One’s name is one’s identity, Yoruba names reflect the culture, trade, gods being worshipped in the family as well as the situation in which a child was born.  Yoruba had faith in the Almighty God of Heaven ever before the advent of Christianity and Islam.  Ifa was then the religion of the Yoruba people, because “Ifa” was the medium of consulting God before embarking on any venture.  Yoruba believed in the messengers of God known as mini gods called “Orisa”.   There many mini gods but prominent among them are: Ogun – god or Iron; Sango – god of thunder and lightning; Oya – river Niger goddess, wife of Sango; Yemoja – goddess of all rivers; Oso – wizard deity, Osun – river goddess; Olokun – Ocean goddess; Sopona – deity associated with chicken pox;  Esu – god of protector as well as trickster deity that generates confusion; etc.  The names that were associated with all these Yoruba gods are disappearing because they are being replaced with “Olu, Oluwa, Olorun”, to reflect the modern beliefs.  Check below names that associated with the traditional and modern faith:

IFÁ – Yoruba belief of Divination

Orúkọ idile Yorùbá Orúkọ igbàlódé ti ó dipò orúkọ ibilẹ̀ English/Literal meaning – IFA –Yoruba Religion
Fábùnmi Olúbùnmi Ifa/God gave me
Fádádunsi Dáhùnsi Ifa responded to this
Fadaisi/Fadairo Oludaisi Ifa/God spared this one
Fadójú/Fadójútimi Ifa did not disgrace me
Fádùlú Ifa became town
Fáfúnwá Olúfúnwá Ifa/God gave me to search
Fágbàmigbé Ifa did not forget me
Fágbàmilà/Fagbamiye Ifa saved me
Fágbèmi Olúgbèmi Ifa/God supported me
Fagbemileke Oluwagbemileke Ifa/God made me prevail
Fágbénró Olúgbénró Ifa/God sustained me
Fágúnwà Ifa straightened character
Fájánà/Fatona Ifa led the way
Fájọbi Ifa joined at delivery
Fájuyi Ifa is greater than honour
Fakẹyẹ Ifa gathered honour
Fálànà Olúlànà Ifa/God opened the way
Fálayé Ifa is the way of the world
Fáléti Ifa has hearing
Fálọlá Ifa is wealth
Fálolú Ọláolú Ifa is god
Fámùkòmi/Fáfúnmi Olúwafúnmi Ifa/God gave to me
Fámúrewá Ifa brought goodness
Farinre Ọlarinre Ifa/Wealth came in goodness
Fáṣeun Olúwaṣeun Thanks to Ifa
Faséùn/Fápohùndà Ifa kept his words
Fáṣọlá Olúṣọlá Ifa/God created wealth
Fatimilẹhin Oluwatimilẹhin Ifa/God supported me
Fátúnàṣe Ifa repaired morals
Faturoti Ifa is worth waiting on
Fáyẹmi Olúyẹmi Ifa/God suits me
Fayoṣe Ifa will perform it
Ọláifá Ọláolú Ifa’s wealth
Share Button

Originally posted 2014-07-11 20:39:12. Republished by Blog Post Promoter