Author Archives: Bim A

About Bim A

Writer, editor and creator of theyorubablog. Keeping the Yoruba language alive.

Mọ̀ mí, nmọ̀ ẹ́, “Ẹni tó lọ si ilé àna, lọ sọ èdè oyinbo, ni yio túmọ̀ rẹ”: Introduction, “He who goes to speak grammar in the in-law’s place will interpret it”

Ni ayé àtijọ́, òbi ni o nfẹ iyàwó fún ọmọ ọkùnrin wọn.  Bi òbi bá ri ọmọ obinrin ti o dára ni idile ti o dára, wọn á lọ fi ara hàn lati tọrọ rẹ fún ọmọ wọn ọkunrin.  Àṣà yi ti yàtọ̀ ni ayé òde òni, nitori awọn ọmọ igbàlódé kò wo idile tabi gbà ki òbi fẹ́ iyàwó tabi ọkọ fún wọn.  Ọkùnrin àti obinrin ti lè má bára wọn gbé – wọn ti lè bi ọmọ, tabi jẹ ọ̀rẹ́ fún igbà pipẹ́ tabi ki wọn ṣẹ̀ṣẹ̀ pàdé, wọn yio fi tó òbi leti bi wọn bá rò pé awọn ti ṣetán lati ṣe ìgbéyàwó.

Mọ̀ mí, nmọ̀ ẹ́, jẹ ikan ninu ìgbésẹ̀ àkọ́kọ́ ninu ètò igbeyawo ibilẹ̀.  Yorùbá ni “Ẹni tó lọ si ilé àna, lọ sọ èdè oyinbo, ni yio túmọ̀ rẹ”, nitori eyi ẹbi ọkọ kò gbọ́dọ̀ ṣe ìgbéraga ni ilé àna bi ó ti wù ki wọn ni ọlá tó. Ẹbi ọkọ yio tọ ẹbi iyàwó lọ lati fi ara hàn ati lati ṣe àlàyé ohun ti wọn ba wa fún ẹbi obinrin.

Yorùbá ni “A ki lọ si ilé arúgbó ni ọ̀fẹ́”, nitori eyi, ẹbi ọkọ yio gbé ẹ̀bùn lọ fún ẹbi ìyàwó.  Ọpọlọpọ igbà, apẹ̀rẹ̀ èso ni ẹbi ọkọ ma ngbé lọ fún ẹbi ìyàwó ṣugbọn láyé òde òni, wọn ti fi pãli èso olómi dipo apẹ̀rẹ̀ èso, ohun didùn, àkàrà òyinbó tabi ọti òyinbó dipò.  Kò si ináwó rẹpẹtẹ ni ètò mọ̀ mí, nmọ̀ ẹ́, nitori ohun ti ẹbi ọkọ ba di dani ni ẹbi ìyàwó yio gba, ẹbi ìyàwó na yio ṣe àlejò nipa pi pèsè ounjẹ.

Mọ̀ mí, nmọ̀ ẹ́, o yẹ ki o fa ariwo, nitori ki ṣe gbogbo ẹbi lo nlọ fi ara hàn ẹbi àfẹ́-sọ́nà.  A ṣe akiyesi pé awọn ti ó wá ni ilú nlá tabi awọn ọlọ́rọ̀ ti sọ di nkan nla.  Èrò ki pọ bi ti ọjọ ìgbéyàwó ibilẹ.  Ẹ ranti pé ki ṣe bi ẹbi bá ti náwó tó ni ó lè mú ìgbéyàwó yọri.  Ẹ jẹ ki a gbiyànjú lati ṣe ohun gbogbo ni iwọntunwọnsin.  Eyi ti o ṣe pataki jù ni lati gba ọkọ àti ìyàwó ni ìmọ̀ràn bi wọn ti lè gbé ìgbésí ayé rere.

ENGLISH TRANSLATION Continue reading

Share Button

Originally posted 2015-03-24 09:30:01. Republished by Blog Post Promoter

“Ohun ti ó ntán lọdún eégún” – Kérésìmesì ọdún Ẹgbã-lé-mẹ́rìnlà ti lọ̀ – “Masquerade Festival sure has an end” – Christmas 2014 has gone

Christmas Gifts

Bàbá-Kérésì – Father Christmas

Ìwà alajẹtan ti bori iránti ohun ti Kérésìmesì wà fún.  Ọ̀pọ̀ kò ti ẹ̀ ránti pé iránti ọjọ́ ibi Jesu ni Ìjọba ṣe fún ará ilú ni ọjọ́ ìsimi ni ọjọ́ karun-din-lọgbọn oṣù kejila ni ọdọ-ọdún.  Ọ̀pọ̀ ọmọdé ni Òkè-Òkun ti ẹ rò pé “Bàbá-Kérésì dára ju Jesu” nitori Bàbá-Kérésì fún àwọn ni ẹ̀bùn ṣùgbọ́n ó kù si ọwọ́ òbi àti àwọn  Onigbàgbọ́ lati tẹra mọ́ àlàyé ohun ti ọdún Kérésìmesì wà fún.

Kò yẹ ki Kérésìmesì sún èniyàn si igbèsè tàbi fa irònú.  Àwọn ti ó wà ni Òkè-Òkun, ìwà-alẹjẹtan ti sún ọ̀pọ̀ si igbèsè, tàbi irònú nitori wọn kò ni owó lati ra ẹ̀bùn àti ohun tuntun ti wọn polówó tantan lóri ẹrọ-isọ̀rọ̀ igbàlódé bi ẹ̀rọ amóhùn-máwòrán, ẹ̀rọ asọ̀rọ̀mágbèsi àti ori ayélujára.

Òwe Yorùbá ni “Ohun ti ó ntán lọdún eégún”, eyi túmọ̀ si pé, “Ohun ti ó ni ibẹ̀rẹ̀, ni òpin”.  Kérésìmesì ọdún yi ti wá, ó ti lọ, fún àwọn ti ó jẹ igbèsè nitori ọdún, ó ku igbèsè lati san wọ ọdún tuntun.  Ni àsikò ìpalẹ̀mọ́ ọdún tuntun yi, ó yẹ ki èniyàn ṣe ipinu lati ṣe bi o ti mọ.

Ọdún tuntun á bá wa láyọ̀ o.

ENGLISH TRANSLATION

Consumerism has nearly overtaken the purpose of Christmas.  Most people no longer remember that the annual public holiday for every twenty-fifth of December is dedicated to the Continue reading

Share Button

Originally posted 2014-12-26 16:44:40. Republished by Blog Post Promoter

Àpẹrẹ Ìsìnkú Ìbílẹ̀ fún Arúgbó ni Ilẹ́ Yorùbá – Example of Yoruba Traditional Burial Rites for the Elderly

Ìnáwó rẹpẹtẹ ni ìsìnkú arúgbó jẹ́ ni ilé Yorùbá.  Bi arúgbó bá kú ni ilé Yorùbá ki ṣe òkú ọ̀fọ̀ ṣùgbọ́n òkú ijọ àti ji jẹ, mi mu ni pàtàki bi irú arúgbó bá bi àwọn ọmọ ti ó ti dàgbà.  Gbogbo ẹbi, ará àti ilú yi ó parapọ̀ lati ṣe ẹ̀yẹ ikẹhin fún irú arúgbó bẹ́ ẹ̀.  Àwọn ọmọ àti ọmọ-ọmọ yi o ṣe oriṣiriṣi ẹ̀yẹ ìbílẹ̀ fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọjọ́ lati gbé ìyá tàbi àgbà bàbá àgbà relé. Bi eléré ìbílẹ̀ kan ti nlọ ni òmíràn yio de, eleyi lo njẹ́ ki ilú kékeré dùn.

A o ṣe àpẹrẹ àṣà ìsìnkú ìbílẹ̀ fún arúgbó pẹ̀lú ni Ìbòròpa Àkókó ilú Yorùbá ni ẹ̀gbẹ́ Ìkàrẹ́-Àkókó ti Ipinle Ondo, orile-ede Nigeria.
ENGLISH TRANSLATION

Burial of the old one is often an expensive affair In Yoruba land.  When an old person dies, it is not mournful, but of celebration marked with dancing and feasting particularly when the old person is survived by successful grown up children.  All the families, contemporaries and the entire community often join hands to perform the last rites for such old person.  The children and grand-children would join hands in the performance of several days’ traditional burial ceremonies held to give the deceased old mother or father a befitting last rites.  As one traditional performer is departing another one is replacing, this is a contributory factor to the fun enjoyed in the smaller Yoruba communities.

Video recording example of traditional burial of the elderly held in Iboropa Akoko, a small town near Ikare-Akoko, Ondo State, Nigeria are here below.

Share Button

Originally posted 2017-05-19 23:07:52. Republished by Blog Post Promoter

“Olúróhunbí jẹ́ ẹ̀jẹ́ ohun ti kò lè san”: “Olurohunbi made a vow/covenant she could not keep”

Yorùbá ka ọmọ bibi si ohun pàtàki fún ìdílé, nitori èyi, tijó tayọ̀ ni Yorùbá ma fi nki ọmọ titun káàbọ̀ si ayé.  Gẹ́gẹ́bí Ọ̀gá ninu Olórin ilẹ̀-aláwọ̀ dúdú, Olóyè Ebenezer Obey ti kọ́ “Ẹ̀bùn pàtàki ni ọmọ bibi…”.  Ìlú ti igbe ọmọ titun kò bá dún, ìlú naa ́a kan gógó.  Eleyi lo ṣẹlẹ̀ ni ìlú Olúróhunbí.

Fún ìgbà pípẹ́, àwọn obinrin ìlú kò ri ọmọ bi, nitorina, gbogbo wọn lọ si ọ̀dọ̀ Òrìṣà Ìrókò lati lọ tọrọ ọmọ.  Oníkálukú wọn jẹjẹ oriṣiriṣi ohun ti wọn ma fún Ìrókò ti wọ́n bá lè ri ọmọ bi.  Ẹlòmiràn jẹ ẹ̀jẹ́ Ewúrẹ́, òmíràn Àgùntàn tàbi ohun ọ̀gbìn.  Yorùbá ni “Ẹyin lohùn, bi ó bá balẹ̀ ko ṣẽ ko”, kàkà ki Olurohunbi, ìyàwó Gbẹ́nàgbẹ́nà, jẹ ẹ̀jẹ́ ohun ọ̀sìn tàbi ohun àtọwọ́dá, o jẹ ẹ̀jẹ́ lọ́dọ̀ Ìrókò pé ti ohun bá lè bi ọmọ, ohun yio fún Ìrókò lọ́mọ naa.

Lai pẹ́, àwọn obinrin ìlú bẹ̀rẹ̀ si bimọ.  Oníkálukú pada si ọ̀dọ̀ Ìrókò lati lọ san ẹ̀jẹ́ wọn, ṣùgbọ́n Olúróhunbí kò jẹ́ mú ọmọ rẹ̀ silẹ lati san ẹ̀jẹ́ ti ó jẹ́. 

Òwe Yorùbá ni  “Bi ojú bá sé  ojú, ki ohun má yẹ̀ ohun”, ṣùgbọ́n

Ọmọ titun – a baby
Ọmọ titun – a baby Courtesy: @theyorubablog

 Olúróhunbí ti gbàgbé ẹ̀jẹ́ ti ó jẹ́. 

Ni ọjọ́ kan, Olúróhunbí dágbére fún ọkọ rẹ̀ pé ohun fẹ́ lọ si oko ẹgàn/igbó, ó bá gba abẹ́ igi Ìrókò kọjá.  Bi ó ti dé abẹ́ igi Ìrókò, Ìrókò gbamú, ó bá sọ di ẹyẹ.  Ẹyẹ Olúróhunbí bẹ̀rẹ̀ si kọ orin lóri igi Ìrókò bayi:

 

Oníkálukú jẹ̀jẹ́ Ewúrẹ́, Ewúrẹ́
Ònìkàlùkú jẹjẹ Àgùntàn, Àgùntàn bọ̀lọ̀jọ̀
Olúróhunbí jẹ̀jẹ́ ọmọ rẹ̀, ọmọ rẹ̀ a pọ́n bí epo,
Olúróhunbí o, jain jain, Ìrókó jaini (2ce)

Nigbati, ọkọ Olúróhunbí reti iyàwó rẹ titi, ó bá pe ẹbi àti ará lati wa.  Wọn wa Olúróhunbí titi, wọn kò ri, ṣùgbọ́n nigbati ọkọ rẹ̀ kọjá lábẹ́ igi Ìrókò to gbọ́ orin ti ẹyẹ yi kọ, ó mọ̀ pe ìyàwó ohun ló ti di ẹyẹ.

Gẹgẹbi iṣẹ́ rẹ (Gbénàgbénà), ó gbẹ́ èrè bi ọmọ, ó múrá fún, ó gbe lọ si abẹ́ igi Ìrókò.  Òrìṣà inú igi Ìrókò, ri ère ọmọ yi, o gbã, ó sọ Olúróhunbí padà si ènìà.

Ìtàn yi kọ́ wa pé: igbèsè ni ẹ̀jẹ́, ti a bá dá ẹ̀jẹ́, ki á gbìyànjú lati san; ki a má da ẹ̀jẹ́ ti a kò lè san àti ki á jẹ́ ki ọ̀rọ̀ wa jẹ ọ̀rọ̀ wa. Continue reading

Share Button

Originally posted 2015-03-27 09:20:46. Republished by Blog Post Promoter

“Bi eyi ò ṣe, omiran yio ṣe – bi Ọlọrun o pani, ẹnikan ò lè pani”: If this has not happened, something else would – If God does not kill, no one can kill”.

Ìtàn yi dá lori Bàbá ti aládũgbò mọ si “Bàbá Beyioṣe”.  Bàbá yi jẹ onígbàgbọ́, ti ki ja tabi ṣe ãpọn.  O bi ọmọ mẹta ti wọn jọ ngbe nitori iyawo rẹ ti kú. Ni ilé ti o ngbe, ó fi ifẹ hàn si àwọn olùbágbé àti aládũgbò.  Bi Bàbá yi bá fẹ́ la ija yio sọ pé “ẹ má jà, a ò mọ ohun ti Ọlọrun fi ohun ti ẹ ńjà lé lori ṣe, nitori na ‘bi eyi o ṣe, omiran yio ṣe’.

Ni ọjọ́ kan, ọmọ kú fún obinrin olùbágbélé Bàbá Beyioṣe.  Bàbá tún dé ọdọ obinrin yi lati tu ninu, o sọ fún pe “Bi eyi o ṣe, omiran yio ṣe – ẹ pẹ̀lẹ́, a o mọ̀ ohun ti Ọlọrun fi ṣe”.  Ọrọ ìtùnú yi bi ẹniti o ṣe ọ̀fọ̀ ọmọ ti ó kú ninu tó bẹ gẹ ti o fi gbèrò pe ohun yio dán ìgbàgbọ́ Bàbá Beyioṣe wo nipa wiwo ohun ti yio ṣe ti ọmọ ti rẹ nã bá kú.

SAM_1019

Ogi – Corn starch. Courtesy: @theyorubablog

Ogi – Corn pap. Courtesy: @theyorubablog

Ni òwúrọ̀ ọjọ́ kan, Bàbá Beyioṣe, sọ fún àwọn ọmọ rẹ̀ pé ohun fẹ ji dé ibikan.  Ó ṣe ètò pé ki wọn mu ògì àti àkàrà ni òwúrọ̀ ọjọ́ na.  Àwọn ọmọ ji, wọn lọ si àrò, wọn po ògì lai mọ pe, obinrin ti ọmọ rẹ ku ti bu májèlé si ògì yi.  Àwọn ọmọ gbé ògì wọlé ṣùgbọ́n wọn dúró de ikan ninu wọn ti ó lọ ra àkàrà.  Nigbati ẹni ti ó lọ ra àkàrà de, ẹ̀gbọ́n àgbà pin àkàrà ṣùgbọ́n ija bẹ silẹ nitori ẹni ti o pin akara ko pin daradara.  Nibi ti wọn ti ńja, ògì ti o jẹ ounjẹ àárọ̀ àwọn ọmọ Bàbá Beyioṣe dànù.  Ori igbe ògì ti ó dànù ni àwọn ọmọ wa nigbati Bàbá Beyioṣe wọlé.  Gẹ́gẹ́ bi iṣe rẹ, ó sọ fún àwọn ọmọ pé “ẹ má jà, bi eyi o ṣe, omiran yio ṣe – a o mọ ohun ti Ọlọrun fi ṣe”.

Obinrin ti o fi májèlé si ògì, ti o reti ki àwọn ọmọ Bàbá Beyioṣe ó kú, ba jade nigbati ó gbọ́ ohun ti o sọ lati tu àwọn ọmọ rẹ ninu.  Ó jẹ́wọ́ pe nitotọ, onígbàgbọ́ ni Bàbá Beyioṣe nitori ohun ti ohun ṣe, ó wá tọrọ idariji.  Bàbá Beyioṣe dariji, ó fún àwọn ọmọ lówó lati ra ounjẹ miran.

ENGLISH TRANSLATION

Continue reading

Share Button

Originally posted 2013-11-29 23:33:23. Republished by Blog Post Promoter

“Ilé làńwò ki a tó sọmọ lórúkọ – Orúkọ Yorùbá” – Home is examined before naming a child – Yoruba Names

Ni àṣà Yorùbá, ni ayé àtijọ́, ọjọ́ keje ni wọn ńsọmọ obinrin ni orúkọ, ọjọ́ kẹsan ni ti ọmọ ọkùnrin, ṣùgbọ́n ni ayé òde òni, ọjọ kẹjọ ni wọn sọ gbogbo ọmọ lórú̀kọ.  Yorùbá ki sọmọ lórúkọ ni ọjọ́ ti wọn bi,ṣùgbọ́n Yorùbá ti ó bá bimọ si òkè-òkun lè fún ilé-igbẹbi lórúkọ ọmọ gẹgẹ bi àṣà òkè-òkun ki wọn tó sọmọ lórúkọ.

Òwe Yorùbá ni “Ilé làńwò, ki a tó sọmọ lórúkọ” nitori eyi, Bàbá àti Ìyá yio ronú orúkọ ti ó dara ti wọn yio sọ ọmọ ni ọjọ́ ikómọ.  Orúkọ Yorùbá lé ni ẹgbẹ-gbẹrun, àwọn orúkọ yi yio jade ni ipasẹ̀ akiyesi iṣẹ̀lẹ̀ ti o ṣẹlẹ̀ ni àsikò ti ọmọ wa ni ninú oyún; ọjọ́ ibi ọmọ; orúkọ ti ó bá idilé tabi ẹsin àtijọ́ àti ẹsin igbàlódé mu.

A o ṣe àyẹ̀wò àwọn orúkọ igbalode àti àwọn orúkọ ibilẹ ti ó ti fẹ ma parẹ.  A o bẹrẹ pẹlu orukọ ti o wọpọ ni idile “Ọlá”, “Ọba”, “Olóyè” àti “Akinkanjú ni àwùjọ ni ayé òde òni.  “Ọlá” ninú orúkọ Yorùbá ki ṣe owó àti ohun ini nikan, Yorùbá ka “ilera” si  “Ọlà”. Continue reading

Share Button

Originally posted 2014-07-01 20:03:09. Republished by Blog Post Promoter

Kòkòrò – Names of Insects & Bugs in Yoruba

Kòkòrò jẹ́ ohun ẹ̀dá kékeré tó ni ìyẹ́, ti ó lè fò, òmíràn kò ni iyẹ́, ṣugbọn wọn ni ẹsẹ̀ mẹfa.  Ẹ ṣe àyẹ̀wò àpẹrẹ, àwòrán àti pi pè ni ojú ewé wọnyi.

ENGLISH TRANSLATION

Insects & Bugs are small creatures, many of them have feathers, some have no feathers, but they have six legs.  Check out the examples in the pictures and the pronunciation on the slides below:

Share Button

Originally posted 2014-01-29 01:18:16. Republished by Blog Post Promoter

Àjàpá sọ Ẹlẹ́dẹ̀ di ọ̀bùn – “Alágbára má mèrò; baba ọ̀le; Ọgbọ́n ju agbára” – The Tortoise turned the Pig to the filthy one – One who has strength but is thoughtless is the father figure of laziness –wisdom is mightier than strength

Ọ̀rọ̀ Yorùbá ni “Àlébù ki ṣe ẹ̀gàn tàbi agọ̀; ṣùgbọ́n, ẹ̀gàn àti agọ̀ ni fún ẹni ti ojú rẹ fọ́ si àlébù ara rẹ”.  Irú ẹni bẹ̃, kò lè ri àtúnṣe tàbi sọ àlèbú yi di ohun ini.  Ninú ìtàn bi Àjàpá ti sọ Ẹlẹ́dẹ̀ di ọ̀bùn ti a mọ̀ si titi di oni, Àjàpá jẹ́ ẹranko ti kò lè yára rin tàbi ni agbára iṣẹ́ àti ṣe lówó, ṣùgbọ́n ó ni ọgbọ́n lati bo àlébù rẹ.

Yorùbá ni “Alágbára má mèrò; baba ọ̀le; Ọgbọ́n ju agbára”.  Àjàpá́ jẹ́ ọlọ́gbọ́n ẹwẹ, nigbati Ẹlẹ́dẹ̀ jẹ́ alágbá̀ra ti kò mèrò.  Kò si ohun ti Àjàpá lè ṣe lai ni idi tàbi ọgbọ́n àrékérekè, nitori eyi, ó sọ ara rẹ di ọ̀rẹ́ Ẹlẹ́dẹ̀ nitori gbogbo ẹranko yoku ti já ọgbọ́n rẹ.  Ẹlẹ́dẹ̀ kò fi ọgbọ́n wá idi irú ọ̀rẹ́ ti Àjàpá jẹ́.  Laipẹ, Àjàpá lọ yá owó lọ́dọ̀ Ẹlẹ́dẹ̀ pẹ̀lu àdéhùn pe ohun yio san owó na padà ni ọjọ́ ti ohun dá.  Ẹlẹ́dẹ̀ rò pé ọ̀rẹ́ ju owó lọ, ó gbà lati yá Àjàpá lówó nitori àdéhùn rẹ.

Nigbati ọjọ ti Àjàpá dá pé, Ẹlẹ́dẹ̀ reti titi ki ó wá san owó ti ó yá, ṣù̀gbọn Àjàpá kò kúrò ni ilé rẹ nitori ó mọ̀ pé ohun kò ni owó́ lati san.  Àjàpá fi ohun pẹ̀lẹ́ ṣe àlàyé pé bi ohun ti fẹ́ ma kó owó lọ fún Ẹlẹ́dẹ̀ ni olè dá ohun lọ́nà, ti wọn gba gbogbo owó lọ.  Inú Ẹlẹ́dẹ̀ kò dùn nitori kò gba iṣẹ̀lẹ̀ yi gbọ́, ṣùgbọ́n ó gba nigbati Àjàpá tún dá ọjọ́ miran lati san owó na.  Bi Ẹlẹ́dẹ̀ ti kúrò ló bá aya rẹ “Yáníbo” dìmọ̀pọ̀ bi ohun kò ti ni san owó padà.  Ó ni bi ọjọ́ bá pé, bi Yáníbo bá ti gbọ́ ìró Ẹlẹ́dẹ̀, kó yi ohun padà, ki ó bẹrẹ si lọ ẹ̀gúsí ni àyà ohun lai dúró bi Ẹlẹ́dẹ̀ bá wọlé bèrè ohun.

Àjàpa ninu ẹrọ̀fọ̀ ti Ẹlẹ́dẹ̀ ju si - The Tortoise thrown by the Pig into the swamp.  Courtesy: @theyorubablog

Àjàpa ninu ẹrọ̀fọ̀ ti Ẹlẹ́dẹ̀ ju si – The Tortoise thrown by the Pig into the swamp. Courtesy: @theyorubablog

Ni ọjọ́ ti Àjàpá dá pé, Ẹlẹ́dẹ̀ dé lati gba owó rẹ, Yáníbo ṣe bi ọkọ rẹ ti wi.  Ẹlẹ́dẹ̀ fi ibinu gbé ọlọ àti ẹ̀gúsí sọnù si ẹrọ̀fọ̀ ti ó wá ni ìtòsí lai mọ̀ pé Àjàpá ni ọlọ yi.  Yáníbo fi igbe ta titi ọkọ rẹ fi wọlé.  Àjàpá yọ ara rẹ̀ kúrò ninú ẹrọ̀fọ̀, ó nu ara rẹ̀, ó ṣe bi ẹni pé ohun kò ri Ẹlẹ́dẹ̀ nigbati ó délé.  Ó bèrè ohun ti ó fa igbe ti Yáníbo ńké.  Yáníbo ṣe àlàyé.

Ẹlẹ́dẹ̀i fi imú tú ẹrọ̀fọ̀ - The Tortoise prout in the swamp.  Courtesy: @theyorubablog

Ẹlẹ́dẹ̀i fi imú tú ẹrọ̀fọ̀ – The Tortoise prout in the swamp. Courtesy: @theyorubablog

 

 

Yorùbá ni “Ọ̀bùn ri ikú ọkọ tìrọ̀ mọ́, ó ni ọjọ́ ti ọkọ ohun ti kú ohun ò wẹ̀”.  Àjàpá ri ohun ṣe àwá-wi, ó sọ fún Ẹlẹ́dẹ̀ pé ọlọ ti ó gbé sọnù ṣe pataki fún idilé àwọn, nitori na ó ni lati wá ọlọ yi jade ki ohun tó lè san owó ti ohun yá.  Ẹlẹ́dẹ̀ wọnú ẹrọ̀fọ̀ lati wá ọlọ idile Àjàpá.  Lati igbà yi ni Ẹlẹ́dẹ̀ ti bẹ̀rẹ̀ si fi imú tú ẹrọ̀fọ̀ titi di ọjọ́ oni.

ENGLISH TRANSLATION Continue reading

Share Button

Originally posted 2014-02-18 23:03:39. Republished by Blog Post Promoter

“Ẹni ti ó bá mọ inú rò, á mọ ọpẹ́ dá”: Whoever can think/reason will know how to give thanks

Ọmọ bibi ni ewu púpọ̀, nitori eyi ni Yorùbá fi ma nki “ìyá ọmọ kú ewu”.  Ni ọjọ́ ìsọmọ lórúkọ tàbi ìkómọ, Bàbá, Ìyá, ẹbi àti ọ̀rẹ́ òbí ọmọ tuntun á fi ìdùnnú hàn nipa ṣíṣe ọpẹ́ pataki fún Ọlọrun

Ẹ ṣe àyẹ̀wò àwọn orúkọ wọnyi ti òbí lò lati fi ẹmi imõre hàn.

ENGLISH TRANSLATION

Child birth is fraught with danger, as a result, Yoruba people often greet the mother of a new born, “well done for escaping the danger”.  On the day of the naming ceremony or child dedication, both the father, mother, family and friends of the new baby’s parent would show their gratitude by giving thanks to God.

See below some of the names that parents give to show their gratitude: Continue reading

Share Button

Originally posted 2014-06-27 12:10:46. Republished by Blog Post Promoter

“Tani alãikàwé/alãimọ̀wé? Ẹnití ó lè kọ, tó lè kà Yorùbá kúrò ní alãikàwé/alãimọ̀wé bí o tilẹ̀ jẹ́ pe ko le kọ tàbí ka gẹ̀ẹ́sì” – “Who is an illiterate? Anyone who can read or write Yoruba cannot be termed an illiterate even though cannot read or write English”

Oriṣiriṣi ènìyàn miran tiki sọmọ Yorùbá pọ ni ìlú nla bi ti Èkó tàbí àwọn olú ìlù nla miran ni agbègbè ilẹ Yorùbá (fun àpẹrẹ:  Abéòkúta, Adó-Èkìtì, Akurẹ, Ibadan, Oṣogbo, àti bẹ́ẹ̀bẹ́ẹ̀ lọ). Gẹ́gẹ́bí Wikipedia ti kọ, ni orílẹ̀ èdè Nàíjírià, èdè oriṣiriṣi lé ni ẹ̃dẹgbẹta lélógún, meji ninu èdè wọ̀nyí ko si ẹni to nsọ wọn mọ, mẹsan ti parẹ́ pátápáta. Eleyi yẹ ko kọwa lọgbọn lati dura ki èdè Yorùbá maṣe parẹ.

Ilé-ìwé alakọbẹrẹ ti àwọn ènìà nda silẹ - Private Primary School.  Courtesy: @theyorubablog

Ilé-ìwé alakọbẹrẹ ti àwọn ènìà nda silẹ – Private Primary School. Courtesy: @theyorubablog

A ṣe àkíyèsí wipé ọ̀pọ̀lọpọ̀ ilé-ìwé alakọbẹrẹ ti àwọn ènìà nda silẹ ti ki ṣe ti Ìjọba, kò gba àwọn ọmọ láyè lati kọ tàbi sọ èdè Yorùbá ni ilé ìwè. Eleyi lo jẹ ikan ninu ìdí pípa èdè Yorùbá tàbi èdè abínibí yoku rẹ.  Bí àwọn ọmọ ba délé lati ilé ìwè, èdè gẹẹsi ni wọn  mba òbí sọ nítorí ìbẹrù Olùkọ wọn to ni ki wọn ma sọ èdè abínibí.  Bi òbí ba mba wọn sọ èdè Yorùbá (tàbí èdè abínibí) àwọn ọmọ yio ma dahun lédè gẹẹsi.   Ọ̀pọ̀lọpọ̀ Olùkọ́ ti o ni ki àwọn ọmọ ma sọ èdè Yorùbá wọnyi, èdè gẹ̀ẹ́sì ko ja gẽre lẹnu wọn, nítorí èyí àmúlùmálà ti wọn fi kọ́mọ, ni àwọn ọmọ wọnyi nsọ.  Kíkọ, kíkà èdè Yorùbá ko di ọmọ lọ́wọ́ lati ka ìwé dé ipò gíga.

Ọmọdé lo ma tètè gbọ èdè ti wọn si le yara kọ òbí. Ìjọ̀gbọ̀n ni èdè aiyede ma nda silẹ nitorina ẹ majẹ ki a di àwọn ọmọ lọ́wọ́ ṣùgbọ́n, ka ran wọn lọ́wọ́ fún ìlọsíwájú èdè Yorùbá. Ó sàn ki gbogbo ọmọ tó parí ìwé mẹfa le kọ, ki wọn le kà Yorùbá tàbi èdè abínibí ju pé ki wọn ma le kọ, ki wọn ma lèkà rárá. Bi ọ̀pọ̀lọpọ̀ oníṣé ọwọ́, oníṣòwò àti àgbẹ̀ bá lè kọ́ lati kọ àti lati ka èdè Yorùbá ni ilé-ìwé ẹ̀kọ́ àgbà tàbi lẹ́hìn ìwé-mẹ́fà, á wúlò fún ìlú. Fún àpẹrẹ, wọn a le kọ orúkọ ní Ilé Ìfowópamọ́, kọ ọjọ́ ìbí ọmọ wọn sílẹ̀, kọ nípa iṣẹ́ wọn sí ìwé àti bẹ̃bẹ̃ lọ. Ẹnití o le kọ, tó lè kà Yorùbá kúrò ní alãikàwé/alãimọ̀wé bí o tilẹ̀ jẹ́ pe ko le kọ tàbí ka gẹ̀ẹ́sì.

ENGLISH TRANSLATION

There are many people who are not of Yoruba parentage in major cities like Lagos and other big Cities in Yoruba geographical areas (for example: Abeokuta, Ado-Ekiti, Akurẹ, Ibadan, Oṣogbo etc).  According to Wikipedia, there are more than 520 languages in Nigeria, 2 of these languages are no longer spoken by anyone, 9 is totally extinct.  This should teach us a lesson to struggle to ensure Yoruba does not go into extinction. Continue reading

Share Button

Originally posted 2014-12-30 22:40:42. Republished by Blog Post Promoter