Author Archives: Bim A

About Bim A

Writer, editor and creator of theyorubablog. Keeping the Yoruba language alive.

“Ọ̀rẹ́ dani kò tó pọ́n, abínibí/ẹbi a má dani” – “It is not worth dwelling on a friend’s disappointment or deceit, as such do occur from siblings/family members”.

Kò si ibi ti ẹ̀tàn  tàbi ká dani kò ti lè wá.  Ẹni ti ó bá ni iwà burúkú bi: ojúkòkòrò, ìlara àti ìmọ-tara-ẹni nikan, lè dani tàbi tan-nijẹ. Ọmọ lè tan bàbá tàbi ìyá, ìyá tàbi bàbá lè tan ọmọ, ọkọ lè da aya, ọmọ-ìyá tàbi ẹbi ẹni lè tan ni jẹ, tàbi dani, ṣùgbọ́n ọ̀pọ̀ ìgbà, èniyàn ki reti irú iwà yi lati ọ̀dọ̀ ọ̀rẹ́.  Nitori ifi ọkàn tàn si ọ̀rẹ́, ìbànújẹ́ tàbi ẹ̀dùn ọkàn gidi ni fún èniyàn ti ọ̀rẹ́ bá da tàbi tàn jẹ.

Ọ̀rọ̀ Yorùbá sọ pé, “Ọ̀rẹ́ dani kò tó pọ́n, abínibí/ẹbi a má dani”.  Òwe yi fihàn pé kò si ẹni ti kò lè dani tàbi tan ni jẹ, nitori “Àgbẹ́kẹ̀lé enia, asán ló jẹ́”.  A lè fi òwe yi ṣe ìtùnú fún ẹni ti irònú bá nitori ọ̀rẹ́ da a, tàbi ti ó sọ ohun ribiribi nù nitori ẹ̀tàn ọ̀rẹ́.

ENGLISH TRANSLATION

Disappointment or deception can come from anyone or anywhere.  Anyone with bad character such as: Greed, envy and selfishness, can disappoint or deceive others.  Disappointment or deceit could come from children to parents, mother or father to children, husband to wife or vice versa, or from siblings or family members, but most times, people never expected such from friends.  As a result of placing great confidence in a friend, it often causes sorrow or depression for people that are disappointed or deceived.

According to the Yoruba adage that said “It is not worth dwelling on a friend’s disappointment or deceit, as such do occur from siblings/family members”. This proverb showed that anyone could disappoint or deceive because “Trust/confidence in people is vanity”.   The adage can be used to console or comfort those that are depressed as a result of friend’s disappointment or those who have incurred losses as a result of a friend’s deceit.

Share Button

Originally posted 2014-10-28 19:45:27. Republished by Blog Post Promoter

“Ẹgbẹ́ Iṣu kọ́ ni Ewùrà – Ìfọ́kọrẹ́/Ìkọ́kọrẹ́ àti Ọ̀jọ̀jọ̀ là ńfi Ewùrà ṣe”: Water Yam is no match for the Yam – Water Yam is used for Pottage and Fried Water Yam Fritters

Ewùrà - Water Yam.  Courtesy: @theyorubablog

Ewùrà – Water Yam. Courtesy: @theyorubablog

Ẹbi Iṣu ni Ewùrà ṣùgbọ́n a lè pe Iṣu ni ẹ̀gbọ́n Ewùrà nitori ohun ti a lè fi Iṣu ṣe gbayì laarin gbogbo Yorùbá ju eyi ti a lè fi Ewùrà ṣe.  Ọpọlọpọ Yorùbá fẹran oúnjẹ òkèlè bi iyán àti àmàlà ti o gbayì ni ọpọlọpọ ilẹ̀ Yorùbá.  Ohun miran ti wọn ńfi iṣu ṣe ni: Àsáró, iṣu sisè, iṣu sí-sun, iṣu dín-dín àti àkàrà iṣu.

Oúnjẹ ti ó wọ́po laarin àwọn Ijẹbu ti a ńfi Ewùrà ṣe ni “Ìfọ́kọrẹ́” tàbi bi àwọn ọmọdé ti ma ńpe “Ìkọ́kọrẹ́” ṣùgbọ́n ọ̀pọ̀ Yorùbá na fẹ́ràn Ìfọ́kọrẹ́. A lè jẹ Ìfọ́kọrẹ́ lásá̀n, àwọn miran lè fi jẹ ẹ̀bà.  A tún lè lo Ewùrà lati ṣe “Ọ̀jọ̀jọ̀” (àkàrà iṣu ewùrà).  Ọ̀pọ̀ Ewùrà sisè kò dùn lati jẹ bi iṣu gidi.   Ẹ ṣe àyẹ̀wò bi a ti ńṣe Ìfọ́kọrẹ́/Ìkọ́kọrẹ́ àti Ọ̀jọ̀jọ̀ lójú iwé yi

ENGLISH TRANSLATION Continue reading

Share Button

Originally posted 2014-03-26 00:39:19. Republished by Blog Post Promoter

Tọ́jú Ìwà Rẹ Ọ̀rẹ́ Mi – Ọ̀rọ̀-orin lati Ìwé Olóògbé Olóyè J.F. Ọdúnjọ – My friend, care about your character – a poem by late Chief J.F. Odunjo

Ọ̀rọ̀-orin yi jẹ ikan ninú àwọn àkọ́-sórí ni ilé-ìwé alakọbẹrẹ ni ilẹ̀ Yorùbá ni igbà ti ile-iwe àpapọ̀ yè koro.  Ṣùgbọ́n ni ayé òde òni, ti gbogbo ilé-ìwé ti kọ èdè abínibí silẹ̀, ọ̀rọ̀-orin ti kò ni ìtumọ̀ ni àṣà àti èdè Yorùbá ni àwọn ọmọ ilé-ìwé ńkà.  Tàbi bawo ni “afárá tó wó lulẹ̀ ni ìlú-ọba” ṣe kan ọmọ ti kò ri iná, omi mímọ́ mu, ọ̀nà gidi, ilé-ìwé ti idaji rẹ ti wó, tàbi ti kò ri afárá ri ni abúlé rẹ̀, ti jẹ́?  A dúpẹ́ lọ́wọ́ àwọn aṣòfin àti Gómìnà ìpínlẹ̀ Èkó ti ó ṣe òfin ki wọn bẹ̀rẹ̀ si kọ́ èdè àti àṣà Yorùbá ni gbogbo ilé-ìwé pátápátá.  A lérò wi pé eleyi yi o jẹ́ ki àwọn olùkọ́ àti ọmọ ilé-ìwé bẹ̀rẹ̀ si kọ́ ọ̀rọ̀-orin tàbi àkọ́-sórí ti ó mú ọgbọ́n dáni.  Ẹ ṣe àyẹ̀wò ki kọ àti ki kà  ọ̀rọ̀-orin yi.

Tọ́jú ìwà rẹ, ọ̀rẹ́ mi;
Ọlá a má ṣi lọ n’ilé ẹni’
Ẹwà a si ma ṣi l’ára ènìà

Olówó òní ńd’olòṣì b’ó d’ọ̀la
Òkun l’ọlá; òkun n’igbi ọrọ̀
Gbogbo wọn ló ńṣí lọ n’ilé ẹni;
Ṣùgbọ́n ìwà̀ ni mbá ni dé sare’e
Owó kò jẹ́ nkan fún ni,
Ìwà l’ẹwà ọmọ ènìà.

Bi o lówó bi o kò n’íwà ńkọ́?
Tani jẹ f’inú tán ẹ bá ṣ’ohun rere?
Tàbi ki o jẹ́ obìnrin rọ̀gbọ̀dọ́;
Ti o bá jìnà s’ìwà ti ẹ̀dá ńfẹ́,
Tani jẹ́ fẹ́ ọ s’ílé bi aya?
Tàbi ki o jẹ oníjìbìtì ènìà;
Bi o tilẹ̀ mọ ìwé àmọ̀dájú,
Tani jẹ́ gbé’ṣé ajé fún ọ ṣe?

Tọ́jú ìwà rẹ, ọ̀rẹ́ mi,
Ìwà kò sí, ẹ̀kọ́ dègbé;
Gbogbo ayé ni ‘nfẹ́ ‘ni t’ó jẹ́ rere.

ENGLISH TRANSLATION Continue reading

Share Button

Originally posted 2018-08-10 02:12:55. Republished by Blog Post Promoter

ẸNITÍ ỌLỌRU KÒ DÙN NÍNÚ TÓ NLA ṢÚGÀ, JẸ̀DÍJẸ̀DÍ LÓ MA PÁ: WHOEVER GOD HAS NOT MADE GLAD THAT IS LICKING SUGAR WILL DIE OF PILE”

Yorùbá ní “Ẹnití Ọlọrun kò dùn nínú, tó nla ṣúgà (iyọ̀ ìrèké), jẹ̀díjẹdí ló ma pá”.  Ọ̀rọ̀ Yorùbá yi ṣ̀e àtìlẹhìn fún iwadi tó fihàn wípé ọ̀pọ̀lọpọ̀ ènìyàn ti ìrẹ̀wẹ̀sì mbaja ma mu ọtí àti jẹ oúnje ọlọra, ti iyọja tàbí tí iyọ̀ ìrèké pọ̀ nínú rẹ.  Ó ṣeni lãnu wípé, kàka ki ẹni bẹ͂ jade nínú ìrẹ̀wẹ̀sì, oúnje tó kún fún ọ̀rá, iyọ̀ àti iyọ̀ ìrèké (ṣúgà) mã dákún àìsàn míràn bi: jẹ̀díjẹdí, ẹ̀jẹ̀ ríru àti oniruuru àìsàn míràn.

Oúnje dídùn àti ọtí mímu kò lè mú ìrẹ̀wẹ̀sì kúrò tàbí fa ìdùnnú, ṣùgbọ́n àyípadà ọkàn sí ìwà rere àti ìgbẹ́kẹ̀lé nínú Ọlọrun ló lè mú inú dùn.

Ẹkú ọdún Ajinde o, ẹ ma jẹ́un ju, Jesu ku fun ẹlẹ́sẹ̀ àti aláìní, nítorí nã ti ẹ ba ri jẹ, ẹ rántí áwọn ti ko ri.  Yorùbá ni “ajọjẹ kò dùn bẹni kan o ri”.

ENGLISH TRANSLATION

The Yoruba adage that “Whoever has not been made glad by God that is licking sugar will die of pile” is in support of the research that showed that most people drink and eat more fatty, salty and sugary food when they are depressed.  Unfortunately, instead of coming out of depression, bad diet containing too much fat, salt and sugar will only add more health complications such as pile, hypertension and a host of other diseases.

Tasty food or alcoholic drink would not lift anyone out of depression or gladness of spirit, but only positive attitude and trust in God.

Happy Easter, do not over feed, Jesus died for the sinners and the poor, as a result if you have, remember those who have none.  Youruba said “Eating together is not sweet, if one person is left out”.

Share Button

Originally posted 2013-03-30 00:03:05. Republished by Blog Post Promoter

Ìtàn ti a o kà loni dá lórí ìdí ti ọmọ Ẹkùn fi di Ológbò – The Yoruba story being read is on “how a Tiger Cub became a Cat”

Yorùbá ma npa ìtàn lati fi ṣe à ri kọ́gbọ́n tàbi fún ìkìlọ̀.  Ẹ ṣọ́ra lati fi ìbẹ̀rù àti ojo bẹ̀rẹ̀ ọdún nitori a ma a géni kúrú. Lára ẹ̀kọ́ ti a lè ri fi kọ́ ọgbọ́n ni ìtàn ti a ka yi ni wi pé, onikálukú ni Ọlọrun fún ni ẹ̀bùn àti àyè ti rẹ̀ ni ayé.  Ohun ti ó dára ni ìṣọ̀kan, ẹ̀kọ́ wa lati kọ́ lára bi ẹranko ti ó ni agbára ṣe mba ara wọ́n gbé, ó dára ki a gba ìkìlọ̀ àgbà tàbi ẹni ti ó bá ṣe nkan ṣáájú àti pé ìjayà tàbi ìbẹ̀rù lè gé ènìà kúrú bi o ti sọ ọmọ Ẹkùn di Ológbò.

Ẹ ka ìtàn yi ni èdè Gẹ̀ẹ́sì ni ojú ewé Yorùbá lóri ayélujára ti a kọ ni ọdún Ẹgbàálémẹ́rìndínlógún, oṣù kẹta, ọjọ́ kọkàndínlọ́gbọ̀n.

ENGLISH TRANSLATION

In Yoruba Culture stories are told to learn from example or to warn.  Be careful on stepping into the New Year with fear, because fear reduces one’s potential.  Some of the lessons that can be Continue reading

Share Button

Originally posted 2018-01-19 00:47:17. Republished by Blog Post Promoter

“Ìtàn Ìjà laarin Ọ̀kẹ́rẹ́ àti Asin – Ìgbẹ̀hìn Ìjà fún Asin àti òfófó fún Ìjàpá kò bímọ ire” – “The fight between the Squirrel and the Rat (with a long mouth) and the Consequence of Gossiping for the Tortoise”.

Ni ayé igbà kan ri, àwọn ẹranko ni ọjà ti wọn.  Ni ọjọ́ ọjà, Kìnìún, Ajá, Ìgalà, Ikõkò, Kọ̀lọ̀kọ̀lọ̀, Erin, Ẹkùn,  Ìjàpá, Ọ̀kẹ́rẹ́, Eku-Asin, àti àwọn ẹranko yoku gbé irè oko àti ẹrù fún títà wá si ọjà.  Erin ni Olóri ọjà, Kìnìún ni igbá keji.  Gbogbo ẹranko mọ àlébù ara wọn.  Wọn mọ̀ pé Asin fẹ́ràn ijà, bẹni òfófó àti àtojúbọ̀ ni àlébù Ìjàpá.

Àjàpá, Ọ̀kẹ́rẹ́, Eku-Asin, àti àwọn ẹranko yoku - Tortoise and other animals.

Àjàpá, Ọ̀kẹ́rẹ́, Eku-Asin, àti àwọn ẹranko yoku – Tortoise and other animals.

Ni ọjọ́ kan, ijà bẹ́ silẹ̀ laarin Ọ̀kẹ́rẹ́ àti Asin.  Ki ṣe pé àwọn ẹranko yoku kò lè làjà yi, ṣùgbọ́n wọn rò pé Asin ti tún gbé iṣe rẹ̀ dé nitori ó fẹ́ràn ijà, nitori eyi, wọn kò dá si ijà.  Ìjàpá fi ìsọ̀ rẹ̀ silẹ̀, ó sá lọ wòran ijà.  Nigbati ó dé ibi ijà, ó rò pé Asin lágbára ju Ọ̀kẹ́rẹ́ lọ, ó kó si wọn laarin.  Eku-Asin kò fẹ́ràn Ìjàpá nitori ki gbọ tara ẹ, nitori eyi, inú bi i, ó fi Ọ̀kẹ́rẹ́ silẹ̀, ó kọjú ijà si Ìjàpá.  Ó fi ibinú gé imú Ìjàpá jẹ.  Ìjàpá bẹ̀rẹ̀ si ké igbe pẹ̀lú orin yi nitoÌri ki àwọn ẹranko yoku lè gba ohun lọwọ Asin:

Asín tòhun Ọ̀kẹ́rẹ́ —————– jo mi jo
Àwọn ló jọ njà ———————- jo mi jo
Ìjà ré mo wá là ———————-jo mi jo
Asín wá fi mí ni mú jẹ ———— jo mi jo
Ẹ gbà mí lọwọ́ rẹ̀ —————— jo mi jo
Àwò mí mbẹ lọ́jà ——————-jo mi jo

Àwọn ẹranko yoku kọ̀ lati gba Ìjàpá lọwọ Asin, dipò ki wọn làjà gẹ́gẹ́ bi orin arò Ìjàpá, yẹ̀yẹ́ ni wọn bẹ̀rẹ̀ si ṣe, pé Ìjàpá ri ẹ̀san òfófó.  Nigbati Ìjàpá ri pé àwọn ẹranko yoku kò ṣetán lati gba ohun, ó lo ọgbọ́n inú rẹ̀ lati tu ara rẹ̀ silẹ̀.  Ó fa imú rẹ àti ẹnu Asin wọ inú ikarawun rẹ, ó pa ikarawun dé mọ ẹnu Ọ̀kẹ́rẹ́.  Asin bẹ̀rẹ̀ si jà pàtàpàtà lati tú ẹnu rẹ̀ silẹ̀. Bi ó ti dura bẹni ẹnu rẹ̀ gùn si titi ó fi já.  Ìjà yi ló sọ Asin di ẹlẹ́nu gígùn, ti ó sọ  Ìjàpá di onímú kékeré titi di ọjọ́ òni.

Ẹ̀kọ́ itàn yi ni pé kò si èrè rere ninú ijà tàbi iwà òfófó nitori igbẹhin àlébù wọnyi ki i dára.

ENGLISH TRANSLATION
Continue reading

Share Button

Originally posted 2015-05-01 06:30:37. Republished by Blog Post Promoter

“Odò ti ó bá gbàgbé orisun gbi gbẹ ló ngbẹ” – “A river that forgets its source will eventually dry up”

Orúkọ idile Yorùbá ti ó nparẹ́ nitori èsìn.  Àwọn orúkọ ìdílé wọnyi kò di ẹlẹ́sìn lọ́wọ́ lati ṣe iṣẹ́ rere tàbi dé ọ̀run,

ENGLISH TRANSLATION

Yoruba family names that are disappearing.  These traditional names should not be seen as obstacles by religious ones to doing good work or getting to heaven.

ÒGÚN – god of iron, war and justice

Orúkọ idile Yorùbá Orúkọ igbàlódé ti ó dipò orúkọ ibilẹ̀ English/Literal meaning – IFA –Yoruba Religion
Adéògún Ogun’s crown
Ògúnadé Ogun in the crown
Ògúnbámbi Olúbambi
Ògúnbiyi Olubiyi/Biyi Ogun/God gave birth to this
Ògúnbùnmi Olúbùnmi/Bunmi Ogun/God gave me
Ògúnbọ̀wálé Adébọ̀wálé/Débọ̀
Ògúndàmọ́lá Adédàmọ́lá/Dàmọ́lá Ogun/Crown mixed with wealth
Ògúndiyimú/Ògúndimú
Ògúǹdé/Ògúnrindé Ogun has arrived
Ògúndélé Ọládélé/Délé Ogun came home
Ògúndèyi Ogun has become this
Ògúnfúnmi/Ògúnbùnfúnmi Olúwáfúnmi/Fúnmi Ogun gave me
Ògúngbadé Olúgbadé/Gbadé Ogun received the crown
Ògúngbèjà Olúgbèjà Ogun/God defends
Ògúnkọ̀yà Olúkọ̀yà/Kọ̀yà Ogun/God rejected suffering
Ogunlade Olulade
Ògúnlàjà Olulaja/Laja Ogun/God separated a fight
Ògúnlànà Olúlànà Ogun/God paved the way
Ògúnlékè Ọlálékè/Lékè Ogun/God prevailed
Ògúnléndé Ogun pursued me here
Ògúnlẹyẹ Olulẹyẹ/Lẹyẹ Ogun/God is honourable
Ògúnmọ́dẹdé Olúmọ́dẹdé Ogun/God made the hunter to arrive
Ògúnmọ́lá Olumola Ogun/God plus wealth
Ògúnmuyiwa Olúmuyiwa/Muyiwa Ogun/God brought this
Ògúnpọ́nlé/Ògúnpọ́nmilé Olúpọ́nlé/Pọ́nlé Ogun/God honoured me
Ògúnrẹ̀milẹ́kún Oluwarẹmilẹkun/Rẹmi Ogun/God consoled me
Ògúnrọ̀gbà Adérọ̀gbà Ogun/Crown has eased time
Ògúnsànyà Olúsànyà/Sànyà Ogun/God repay suffering
Ògúnṣẹ̀san Olúṣẹsan/Ṣẹ̀san Ogun/God compensate
Ògúnṣinà Olúṣinà/Ṣina Ogun/God opened the way
Ògúnṣọlá Olúṣọlá/Ṣọlá Ogun/God created wealth
Ògúnṣuyi Ọláṣuyi/Ṣuyi Ogun/God created honour
Ògúntóbi Oluwatóbi Ogun/God is great
Ògúntọ́ba Olútọ̀ba Ogun/God is equal to the King
Ògúntólú Adétólú Ogun/Crown is equal to the gods
Ògúntọ́lá Olútọ́lá Ogun/God is equal to wealth
Ògúntọ̀nà Adétọ̀nà Ogun/God leads the way
Ògúntoyinbo Ogun is equal to the white man
Ogunye Ogun survived
Ògúnyẹmi Olúyẹmi/Yẹmi Ogun suits me
Share Button

Originally posted 2016-04-05 11:47:25. Republished by Blog Post Promoter

Àjàpá rẹ Erin sílẹ̀ – “Ìjàlọ ò lè jà, ó lè bọ́ ṣòkòtò ni idi òmìrán”: The Tortoise humbled the Elephant – “Soldier ant cannot fight, but can cause the giant to remove pant”.

Erin jẹ ẹranko ti Ọlọrun da lọ́lá pẹlu titobi rẹ ninu igbo.  Yorùbá ni “Koríko ti Erin bá ti tẹ̀, àtẹ̀gbé ni láyé”, oko ti Erin bá wọ̀, olóko bẹ wọ igbèsè tori ibajẹ ti o ma ṣẹlẹ̀ si irú oko bẹ.  Gbogbo ẹranko bọ̀wọ̀ fún Erin, nitori Kìnìún ọlọ́là ijù kò lè pa Erin.

Bi Erin ti tóbi tó, ni ó gọ̀ tó.  Ni ọjọ́ kan, gbogbo ẹranko pe ìpàdé lati pari ìjà fún Kọ̀lọ̀kọ̀lọ̀ àti Kìnìún.  Kọ̀lọ̀kọ̀lọ̀ ni bi ohun ba pa ẹran, Kìnìún a fi ògbójú gba ẹran yi jẹ.  Kàkà ki Erin da ẹjọ́ pẹ̀lú òye, ṣe ló tún dá kun.  Ìhàlẹ̀ àti ìgbéraga ni àwùjọ yi bi awọn ẹranko yoku ninu.  O bi Kọ̀lọ̀kọ̀lọ̀ ninu to bẹ gẹ ti kò lè fọhùn.  Àjàpá nikan lo dide lati fún Erin ni èsì ọ̀rọ̀, ṣùgbọ́n gbogbo ẹranko yoku bú si ẹ̀rín nitori wọn fi ojú di Àjàpá.  Dipo ki Àjàpá panumọ́, ó pe erin níjà.

Ni ọjọ́ ìjà, Erin kò múra nitori ó mọ̀ pé bi Àjàpá ti kéré tó, bi ohun bá gbé ẹsẹ̀ le, ọ̀run lèrọ̀. Àjàpa mọ̀ pé ohun ko ni agbára, nitori eyi, ó dá ọgbọ́n ti yio fi bá Erin jà lai di èrò ọ̀run.  Àjàpá ti pèsè, agbè mẹta pẹlu ìgbẹ́, osùn àti ẹfun ti yio dà lé Erin lóri lati dójú ti.  Ó tọ́jú awọn agbè yi si ori igi nitosi ibi  ti wọn ti fẹ́ jà, ó mọ̀ pé pẹ̀lú ibinu erin á jà dé idi ibi ti yio dà le lori.

Awọn ẹranko péjọ lati wòran ijà lãrin Àjàpá àti Erin.  Àjàpá mọ̀ pe bi erin bá subú kò lè dide, nigbati ti ijà bẹ̀rẹ̀, ẹhin ni Àjàpá wà ti o ti nsọ òkò ọ̀rọ̀ si erin lati dá inú bi.  Pẹ̀lú ibinú, ki ó tó yípadà dé ibi ti Àjàpá wa, Àjàpá a ti kósi lábẹ́, eleyi dá awọn ẹranko lára yá.

Yorùbá ni “Bi ìyà nla ba gbeni ṣánlẹ̀, kékeré á gorí ẹni” ni ikẹhin, Àjàpá bori erin pẹ̀lú ọgbọ́n, gbogbo ẹranko gbé Àjàpá sókè pẹ̀lú ìdùnnú gun ori ibi ti erin wó si.

Ìtàn Yorùbá yi fihan pé kò si ẹni ti a lè fi ojú di.  Ti a bá fẹ́ ka ìtàn yi ni ẹ̀kún rẹ́rẹ́ ni èdè Gẹẹsi, ẹ ṣe àyẹ̀wò rẹ ninu iwé “Yoruba Trickster Tales” ti Oyekan Owomoyela kọ.

ENGLISH TRANSLATION Continue reading

Share Button

Originally posted 2013-10-25 17:02:09. Republished by Blog Post Promoter

“Ọ̀kọ́lé, kò lè mu ràjò” – “Home-owner cannot travel with his/her house”

IIé ihò inú àpáta – Cave House

Òrùlé wà lára ohun ini pàtàki ti ó yẹ ki èniyàn ni, ṣùgbọ́n èniyàn kò lè sun yàrá meji pọ̀ lẹ́ẹ̀kan.  Ki ṣe bi èniyàn bá fi owó ara rẹ̀ kọ́ ilé ni ìbẹ̀rẹ̀ ilé gbigbé.  Bàbá á pèsè òrùlé fún aya àti ọmọ, ki ba jẹ: ilé ẹbi, abà oko, ihò inú àpáta, ilé-àyágbé tàbi kọ́ ilé fún wọn.

Ni ayé òde oni, ilé ṣi jẹ ohun pàtàki fún èniyàn, ṣùgbọ́n á ṣe akiyesi pé ọ̀pọ̀lọpọ̀ Yorùbá, kò ránti ọ̀rọ̀ Yorùbá ti ó sọ pé “Ọ̀kọ́lé, kò lè mu ràjò” mọ́.  Ọ̀pọ̀ nkọ́ ilé àìmọye ti èniyàn ò gbé, lai ronú pé, bi àwọn bá ràjò, wọn ò lè gbé ikan ninú ilé yi dáni.  Ọ̀pọ̀ nkọ́ ilé fún àwọn ọmọ – fún àpẹrẹ, ẹni ti ó kọ ilé marun nitori ohun bi ọmọ marun si ilú ti wọn ngbé tàbi bi ọmọ si.

Ò̀we Yorùbá sọ pé “Ọ̀nà ló jin, ẹru ni Baba”.  Ẹ jẹ́ ki á fi òwe yi ṣe iranti pé, ayé ti lu jára, ọmọ, ẹbi àti ará kò gbé pọ̀ mọ́ bi igbà ayé-àgbẹ̀.  Bi wọn bá ti ẹ̀ gbé ilú kan naa, ìṣòro ni ki ọmọ bá Bàbá àti Ìyá gbé lọ lai-lai.  Bi ó pẹ́, bi ó yá, ọmọ tó dàgbà, á tẹ si iwájú nitori bi Bàbá bá kọ́ ilé rẹpẹtẹ si Agége, kò wúlò fún ọmọ ti o nṣiṣẹ ni Ìbàdàn, Àkúrẹ́ tàbi Òkè-òkun.  Bi Bàbá ti ó kọ ilé rẹpẹtẹ bá fẹ́ lọ ki àwọn ọmọ, ẹbi tàbi ọ̀rẹ́ ni ilú miran, ìṣòro ni ki ó gbé ikan ninú ilé rẹpẹtẹ yi dáni.

Ọ̀pọ̀ oníjìbìtì, Òṣèlú, Oníṣẹ́-Ìjọba ti ó ni ojúkòkòrò ló nkó owó ilé lọ sita lati lọ ra ilé si Òkè-Òkun lai gbé ibẹ̀, ju pé ki wọn lo o ni ọjọ melo kan lọ́dún.  Ìnáwó rẹpẹtẹ ni lati tọ́jú ilé si Òkè-Òkun tàbi ilé ti èniyàn kò gbé , nitori eyi, ọ̀pọ̀ ilé yi kò bá àwọn ti ó kọ́ ilé tàbi ra ilé kiri yi kalẹ̀. Àwọn Òṣèlu àti Oníṣẹ́ Ìjọba ti ó nja ilú lólè, lati fi owó ti wọn ji pamọ́ nipa ki kọ́ ilé rẹpẹtẹ tàbi ra ilé si Òkè-Òkun ni “Orúkọ ọmọ, òbí tàbi orúkọ ti kò ni itumọ”, kò lè gbé ilé wọnyi lọ irin àjò tàbi lọ si ọ̀run ti wọn bá kú.

ENGLISH TRANSLATION Continue reading

Share Button

Originally posted 2014-09-16 21:28:09. Republished by Blog Post Promoter

“Ori ló mọ iṣẹ́ àṣe là”: Ògbójú-ọdẹ di Adẹmu fún Ará-Ọ̀run – “Destiny determines the work that leads to prosperity”: Great Hunter became Palm-wine tapper for the Spirits

Ọkunrin kan wa láyé àtijọ́, Ògbójú-ọdẹ ni, ṣùgbọ́n bi ó ti pa ẹran tó, kò fi dá nkan ṣe.  Ọ̀pọ̀ igbà, ki ri ẹran ti ó bá pa tà, o ma ńpin fún ará ilú ni.  Nigbati kò ri ẹran pa mọ́, ó di o Ọdẹ-apẹyẹ.

Ni ọjọ kan, ògbójú-ọde yi ri ẹyẹ Òfú kan, ṣùgbọ́n ọta ibọn kan ṣoṣo ló kù ninú ibọn rẹ.  Gẹgẹbi Ògbójú-ọdẹ, o yin ẹyẹ Òfú ni ibọn, ọta kan ṣoṣo yi si báa.  Ó bá wọ igbó lọ lati gbé ẹyẹ ti ó pa, lai mọ̀ pé ẹyẹ yi kò kú.  Ó ṣe akitiyan lati ri ẹyẹ́ yi mu, kẹ̀rẹ̀kẹ̀rẹ̀ ó bẹ̀rẹ̀ si wọ igbó lọ titi ó fi ṣi ọ̀nà dé ilẹ̀ àwọn Ará-Ọ̀run – àwọn ti wọn ńpè ni Abàmi-ẹ̀dá.  Inu bi àwọn Ará-Ọ̀run nitori Ògbójú-ọdẹ yi jálu ipàdé wọn.  Wọn gbamú, wọn ni ki ó ṣe àlàyé bi ó ṣe dé ilẹ̀ wọn, ki àwọn tó pá.  Ọdẹ ṣe àlàyé ohun ti ojú rẹ ti ri nipa iṣẹ́ àti jẹ àti gbogbo ohun ti ojú rẹ ti ri lẹ́nu iṣẹ́ ọde.  Àwọn Ará-Ọ̀run ṣe àánú rẹ, wọn bèrè pé ṣe ó lè dá ẹmu, ó ni ohun lè dá ẹmu diẹ-diẹ.  Wọn gbaa ni iyànjú pé ki o maṣe fi ojú di iṣẹ kankan, nitori naa, ki ó bẹ̀rẹ̀ si dá ẹmu fún àwọn.

Wọn ṣe ikilọ pe, bi ó bá ti gbé ẹmu wá, kò gbọdọ̀ wo bi àwọn ti ńmu ẹmu, ki ó kàn gbé ẹmu silẹ ki o si yi padà lai wo ẹ̀hin.  Bi ó bá rú òfin yi, àwọn yio pa.  Ọdẹ bẹ̀rẹ̀ si gbé ẹmu lọ fún ara orun.  Bi ó bá gbé ẹmu dé, a bẹ̀rẹ̀ si kọrin lati jẹ ki àwọn Ará-Ọ̀run mọ̀ pé ohun ti dé, lẹhin èyi á gbé ẹmu silẹ á yi padà lai wo ẹ̀hin gẹgẹ bi ikilọ Ará-Ọ̀run. Ni ọjọ́ keji, á bá owó ni idi agbè ti ó fi gbé ẹmu tàná wá. Ògbójú-ọdẹ á má kọrin bayi:

Ará Ọ̀run, Ará Ọ̀run
Ìnọ̀mbà téré, tere múdè, ìnọ̀mbà
Ará Ọ̀run, Ará Ọ̀run o,
Ìnọ̀mbà téré, tere múdè, ìnọ̀mbà
Ki lo wá ṣe n’ilẹ̀ yi o
Ìnọ̀mbà téré, tere múdè, ìnọ̀mbà
Ẹmu ni mo wá dá,
Ìnọ̀mbà téré, tere múdè, ìnọ̀mbà
Èlèló lẹmu rẹ
Ìnọ̀mbà téré, tere múdè, ìnọ̀mbà
Ọ̀kànkàn ẹgbẹ̀wá,
Ìnọ̀mbà téré, tere múdè, ìnọ̀mbà
Gbẹ́mu silẹ ko maa lọ
Ìnọ̀mbà téré, tere múdè, ìnọ̀mbà
Ará Ọ̀run, Ará Ọ̀run o,
Ìnọ̀mbà téré, tere múdè, ìnọ̀mbàaa

Àyipadà dé fún Ògbójú-ọdẹ ti ó di Ẹlẹ́mu tóó bẹ̀ ti àwọn ará ilú ṣe akiyesi àyipadà yi.  Yorùbá ni “ojú larí, ọ̀rẹ́ ò dénú”. Àjàpá, ọlọ́gbọ́n ẹ̀wẹ́, sọ ara rẹ̀ di ọrẹ kòrí-kòsùn pẹ̀lú Ògbójú-ọdẹ nitori àti mọ idi ọrọ̀ rẹ.  Laipẹ, àrùn Ṣọ̀pọ̀ná bo Ògbójú-ọdẹ, eleyi dá iṣẹ́ àti gbé ẹmu fún àwọn Ará-Ọ̀run dúró.  Gẹgẹbi ọ̀rẹ́, ó bẹ Àjàpá pé ki ó bá ohun bẹ̀rẹ̀ si gbé ẹmu lọ fún àwọn Ará-Ọ̀run.  Ó ṣe ikilọ fún Àjàpá, bi ikilọ ti àwọn Ará-Ọ̀run fi silẹ̀.  Àjàpá, bẹ̀rẹ̀ si gbé ẹmu lọ, ni ọjọ́ keji ti ó ri owó rẹpẹtẹ ti àwọn Ará-Ọ̀run kó si idi agbè ẹmu àná, ó pinu lati mọ idi abájọ.  Àjàpá, fi ara pamọ́ si igbó lati wo bi àwọn Ará-Ọ̀run ti ńmu ẹmu. Ohun ti ó ri yàá lẹ́nu, ó ri Ori, Ẹsẹ̀, Ojú, Apá àti àwọn ẹ̀yà ara miran ti wọn dá dúró, ti wọn si bẹ̀rẹ̀ si mu ẹmu.  Àjàpá, bẹ̀rẹ̀ si fi àwọn Ará-Ọ̀run ṣe yẹ̀yẹ́.  Nigbati wọn gbọ, wọ́n le lati pá ṣùgbọ́n, Àjàpá, sá àsálà fún ẹmi rẹ, ó kó wọ inú ihò, wọn kò ri pa. Continue reading

Share Button

Originally posted 2014-07-18 20:50:09. Republished by Blog Post Promoter