Author Archives: Bim A

About Bim A

Writer, editor and creator of theyorubablog. Keeping the Yoruba language alive.

Ìtàn iyàwó ti ó fi ẹ̀mi òkùnkùn pa iyá-ọkọ: Ẹni a fẹ́ la mọ̀, a ò mọ ẹni tó fẹni” – The story of how a daughter-in-law killed her mother-in-law in mysterious circumstance – We can only be sure of who we love, but not sure of who loves us”

Ìtàn ti ó wọ́pọ̀ ni, bi iyá-ọkọ ti burú lai ri ìtàn iyá-ọkọ ti ó dára sọ. Eyi dákún àṣà burúkú ti ó gbòde láyé òde òni, nipa àwọn ọmọge ti ó ti tó wọ ilé-ọkọ tàbi obinrin àfẹ́sọ́nà ma a sọ pé àwọn ò fẹ́ ri iyá-ọkọ tàbi ki iyá-ọkọ ti kú ki àwọn tó délé.

Ni ayé àtijọ́, agbègbè kan na a ni ẹbi má ngbé – bàbá-àgbà, iyá-àgbà, bàbá, iyá, ẹ̀gbọ́n, àbúrò, iyàwó àgbà, iyàwó kékeré, ìyàwó-ọmọ, àwọn ọmọ àti ọmọ-mọ. Ṣùgbọ́n ni ayé òde òni, ọ̀pọ̀ kò fẹ́ ṣe iṣẹ́ àgbẹ̀ mọ, ẹbi ti fúnká si ilú nlá àti òkè-òkun nitori iṣẹ́ ajé àti iṣẹ́-ijọba.

Ni ọ̀pọ̀ ọdún sẹhin, iyá kan wà ti a o pe orúkọ rẹ ni Tanimọ̀la ninú ìtàn yi. Ó bi ọmọ ọkùnrin meje lai bi obinrin. Kékeré ni àwọn ọmọ rẹ wà nigbati ọkọ rẹ kú. Tanimọ̀la fi ìṣẹ́ àti ìyà tọ́ àwọn ọmọ rẹ, gbogbo àwọn ọkùnrin na a si yàn wọn yanjú. Nigbati wọn bẹ̀rẹ̀ si fẹ́ ìyàwó, inú rẹ dùn púpọ̀ pé Ọlọrun ti bẹ̀rẹ̀ si dá obinrin ti ohun kò bi padà fún ohun. Ó fẹ́ràn àwọn ìyàwó ọmọ rẹ gidigidi ṣùgbọ́n ọ̀pọ̀ ọmọ rẹ kó lọ si ilú miran pẹ̀lú ìyàwó wọn nitori iṣẹ́. Àbi-gbẹhin rẹ nikan ni kò kúrò ni ilé nitori ohun ló bójú tó oko àti ilé ti bàbá wọn fi silẹ. Nigbati ó fẹ ìyàwó wálé, inú iyá dùn pé ohun yio ri ẹni bá gbé. Ìyàwó yi lẹ́wà, o si ni ọ̀yàyà, eyi tún jẹ́ ki iyá-ọkọ rẹ fẹ́ràn si gidigidi.

Yorùbá ni “Ẹni a fẹ́ la mọ̀, a ò mọ ẹni tó fẹni”. Tanimọ̀la kò mọ̀ pé àjẹ́ ni ìyàwó-ọmọ ti ohun fẹ́ràn, ti wọn jọ ngbé yi. Bi Tanimọ̀la bá se oúnjẹ, ohun pẹ̀lú ọmọ àti ìyàwó-ọmọ rẹ ni wọn jọ njẹ ẹ. Bi ìyàwó bá se oúnjẹ, á bu ti iyá-ọkọ rẹ. Kò si ìjá tàbi asọ̀ laarin wọn ti ó lè jẹ ki iyá funra.

àsáró-iṣu – Yam Pottage. Courtesy: @theyorubablog

Yorùbá gbà pé ohun burúkú ni ki enia jẹun lójú orun. Ni ọjọ́ kan, iyá ké lati ojú orun ni bi agogo mẹrin ìdájí òwúrọ̀, pe ìyàwó-ọmọ ohun ti fún ohun ni oúnjẹ jẹ ni ojú orun. Ìyàwó-ọmọ rẹ kò sẹ́, bẹni kò sọ nkan kan. Ọkọ rẹ kò gba iyá rẹ gbọ. Lati igbà ti iyá ti ké pé ohun jẹ àsáró-iṣu ti ìyàwó-ọmọ ohun gbé fún òhun jẹ lójú orun ni inú rirun ti bẹ̀rẹ̀ fún iyá. Inú rirun yi pọ̀ tó bẹ gẹ ẹ ti wọn fi gbé Tanimọ̀la kúrò ni ilé fún ìtọ́jú. Wọn gbiyànjú titi, kò rọrùn, nitori eyi, Tanimọ̀la ni ki wọn gbé ohun padà lọ si ilé ki ohun lọ kú. Continue reading →

Originally posted 2014-11-07 17:41:39. Republished by Blog Post Promoter

“Iṣẹ́ loògùn ìṣẹ́” – “Work is the antidote for destitution/poverty”

Leave a reply

Orin fun Àgbẹ̀: Yoruba song encouraging farming:
Iṣẹ́ Àgbẹ̀ ni iṣẹ́ ilẹ̀ wa a, Farming is the job of our land
Ẹni kò ṣiṣẹ́, á mà jalè, He who fails to work, will steal
Ìwé kí kọ́, lai si ọkọ́ àti àdá Education without the hoe and cutlass (farm tools)
Kò ì pé o, kò ì pé o. Is incomplete, it is incomplete

Orin yi fi bi Yorùbá ti ka iṣẹ abínibí àkọ́kọ́ si hàn. Olùkọ́, a má kọ àwọn ọmọ ilé-iwé alakọbẹrẹ ni orin yi lati kọ wọn bi iṣẹ́-àgbẹ̀ ti ṣe kókó tó, nitori eyi, bi wọn ti nkọ́ iwé, ki wọn kọ́ iṣẹ́-àgbẹ̀ pẹ̀lú. “Olùpàṣẹ, ọ̀gá ninú Olórin Olóyè Ebenezer Obey” fi òwe Yorùbá ti ó sọ pé “Bi ebi bá kúrò ninú ìṣẹ́, ìṣẹ́ bùṣe” kọrin. Àgbẹ̀ ni ó npèsè oúnjẹ ti ará ilú njẹ àti ohun ọ̀gbin fún tità ni ilé àti si Òkè-òkun.

Àgbẹ̀ – Local African Farmer

Owó Àgbẹ ni Nàíjíríà fi ja ogun-abẹ́lé fún ọdún mẹta lai yá owó ni bi ọdún mẹta-din-laadọta titi di ọdún mẹrin-le-logoji sẹhin. Lẹhin ogun-abẹ́le yi, Naijiria ri epo-rọ̀bì ni rẹpẹtẹ fún tita si Òkè-òkun. Dipò ki wọn fi owó epo-rọ̀bì yi pèsè ẹ̀rọ oko-igbálódé fún àwọn Àgbẹ̀ lati rọ́pò ọkọ́ àti àdá, ṣe ni wọn fi owó epo-rọ̀bì ra irà-kurà ẹrù àti oúnjẹ lati Ò̀kè-òkun wọ ilú. Eyi ló fa ifẹ́-kufẹ si oúnjẹ àti ohun ti ó bá ti Oke-okun bọ̀ titi di òni.

Gẹ́gẹ́ bi Ọba-olórin Sunny Ade ti kọ́ lórin pé “Kò si Àgbẹ̀ mọ́ lóko, ará oko ti dari wálé”. Gbogbo ará oko ti kúrò lóko wá si ilú nlá lati ṣe “iṣẹ́-oṣù tàbi iṣẹ́-Ìjọba” dipò iṣẹ́-àgbẹ̀. Owó iná-kuna yi sọ ọ̀pọ̀ di ọ̀lẹ nitori ó rọrùn lati ṣe iṣẹ́ oṣù ni ibòji ilé-iṣẹ́, lẹhin iwé-mẹfa tàbi iwé-mẹwa ju ki wọn ṣe iṣẹ́-àgbẹ̀ lọ.

Òwe Yorùbá ti ó ni “Iṣẹ́ loògùn ìṣẹ́” kò bá ohun ti o nṣẹ lẹ̀ ni ayé òde òni lọ. Ọ̀pọ̀lọpọ̀ òṣìṣẹ́-Ijọba tàbi oniṣẹ́-oṣù wà ninú ìṣẹ́, nitori wọn kò ri owó gbà déédé mọ, bẹni àwọn ti ó fẹhinti lẹ́nu iṣẹ́ kò ri owó-ifẹhinti gbà nitori Ìjọba Ológun, Òṣèlú àti Ọ̀gá ilé-iṣẹ́ ngba àbẹ̀tẹ́lẹ̀ wọn nja ilé-iṣẹ́ àti ilú ló olè nipa ki kó owó jẹ.

Oriṣiriṣi iṣẹ́-ọwọ́ àti òwò ló wà yàtọ̀ si iṣẹ́-àgbẹ̀. Ọ̀rọ̀ Yorùbá sọ pé, “Ọ̀nà kan kò wọ ọjà, ló mú telọ (aránṣọ) tó nta ẹ̀kọ”. Ohun ti oniṣẹ́-oṣù àti òṣiṣẹ́-Ìjọba lè ṣe lati lo iṣẹ́ fún oògùn ìṣẹ́ ni, ki wọn ni oko lẹgbẹ pẹ̀lú iṣẹ́-oṣù tàbi ki wọn kọ́ iṣẹ́-ọwọ́ miran ti wọn lè ṣe lẹhin ifẹhinti.

ENGLISH TRANSLATION
Continue reading →

Originally posted 2014-12-16 22:22:59. Republished by Blog Post Promoter

Bi Ọdẹ bá ro ìṣẹ́ ro ìyà inú igbó, ti ó bá pa ẹran kòní fẹ́nì kan jẹ – If the Hunter thinks of the suffering in the wild, he would not share his kill with anyone.

Leave a reply

Ọlọ́dẹ/Ọdẹ – Hunter

Láyé àtijọ́, iṣẹ́ Ọdẹ jẹ ikan ninú iṣẹ gidi ni ile Yorùbá. Ògbójú Ọdẹ ló npa ẹranko bi Erin, Ẹkùn, Kìnìún àti Ẹfòn, Ìmàdò, Ikõkò, nígbàtí àwọn to nṣe Ọdẹ etílé npa ẹranko ìtòsí ilé bi Ọ̀kẹ́rẹ́, Òkété, Ọ̀bọ àti bẹ̃bẹ lọ. Ẹran ìgbẹ bi Ìgalà, Àgbọ̀nrín àti , ẹran ọ̀sìn bi Àgùntàn, Ewurẹ, Òbúkọ, Ẹlẹ́dẹ̀ jẹ ẹran tí o wọ́pọ̀ fún jíjẹ ni ayé àtijọ dípò ẹran Mãlu tí ó wá wọpọ láyé òde òní.

Àwọn ẹranko bi Ẹfọ̀n, Erin, Kìnìún, Ẹkùn ti dínkù nígbàtí ẹranko bi Àgbánreré ti parẹ́ ni ilẹ̀ Yorùbá.

A lè fi ò̀we Yorùbá “Bi Ọdẹ bá ro ìṣẹ́ ro ìyà inú igbó, ti ó bá pa ẹran kòní fẹ́nì kan jẹ” wé ìyá ti àwọn ti ó wà ni Ìlúọba/Ò̀kèòkun njẹ nínú òtútù lati pa owó. Nínú owó yi, wọn a ronú àti ran àwọn ẹbí àti ọ̀rẹ́ lọ́wọ́, ṣùgbọ́n ọ̀pọ̀lọpọ̀ àwọn ti wọn gbìyànjú lati ràn lọ́wọ́, ki i wo ìya ti ojú wọn rí.

Ẹ rántí wípé ẹni ti o bá laanu ló lè ronú lati ran ẹlòmíràn lọ́wọ́.

ENGLISH TRANSLATION Continue reading →

Originally posted 2015-10-23 10:15:07. Republished by Blog Post Promoter

“Iwájú lèrò mbá èrò – Kò si ohun téni kan ṣe, téni kò ṣe ri” – “There is always someone ahead – Nothing is new”

1 Reply

Ọ̀rọ̀ ijinlẹ àti Òwe Yorùbá wà lati fi kọ́ ọgbọ́n àti imò bi èniyàn ti lè gbé igbésí ayé rere. Ọ̀gá àgbà ninú Olórin ilẹ̀ aláwọ̀-dúdú (Olóyè, Olùdarí Ebenezer Obey) kọ ninú orin ni èdè Yorùbá pé “ki lẹni kan ṣe, tẹni kan ò ṣe ri?” Kò si owó, ọlá, ipò, agbára ti èniyàn ni, ti kò si ẹni tó ni ri tàbi ti ẹni ti ó mbọ̀ lẹhin kò lè ni.

Iwájú lèrò mbá èro – Tug of War Game.

Ọ̀rọ̀ Yorùbá ti ó sọ pé “Iwájú lèrò mbá èrò” ṣe gba ẹni ti kò bá ni ìtẹ́lọ́rùn ni ìmọ̀ràn. Ọjọ́ ori nlọ sókè ṣùgbọ́n ki wá lẹ̀. Ai ni ìtẹ́lọ́rùn ló fa ki àgbàlagbà jowú ọmọdé nitori ọmọ àná ti ó rò pé kò lè da nkankan ti da nkan, tàbi ki ọ̀gá ilé-iṣẹ́ ma jowú ọmọ iṣẹ́. Bi a bá ṣe akiyesi eré ije “Fi fa Okun” a o ri pé àwọn kan wà ni iwájú, bẹni àwọn kan wà lẹhin. Èyi fihàn pé, “Ibi ti àgbà bá wà lọmọdé mba”, ṣùgbọ́n àgbà ti ṣe ọmọdé ri.

Ai ni ìtẹ́lọ́rùn lè fà ikú ójiji nitori àìsàn ẹ̀jẹ̀-riru, irònú, ijiyà iṣẹ́ ibi, olè jijà, ija, gbigbé oògùn olóró, èrú ṣi ṣe, àti bẹ́ẹ̀-bẹ́ẹ̀ lọ. Bi èniyàn bá kọ́ ọgbọ́n ninú ọ̀rọ̀ Yorùbá ti ó sọ pé “Iwájú lèrò mbá èro” yi, à ri pé, kò si ipò ti òhún wà ti kò si ẹni ti ó wà nibẹ̀ ṣáájú tàbi lẹhin òhun. Ìmọ̀ yi kò ni jẹ́ ki èniyàn ṣi iwà hù, tàbi binú ẹni keji. Ó ṣe pàtàki gẹ́gẹ́ bi ikan ninú orin (Olóyè Olùdari Ebenezer Obey), pe “Ipò ki pò, ti a lè wà, ká má a dúpẹ́ ló tọ́”.

ENGLISH TRANSLATION Continue reading →

Originally posted 2015-08-25 20:10:57. Republished by Blog Post Promoter

“Ã Ò PÉ KÁMÁ JỌ BABA ẸNI…”: It is not enough to have a striking resemblance to one’s Father

2 Replies

Yorùbá ní “Ã ò pé kámá jọ Baba ẹni timútimú, ìwà lọmọ àlè”. Òwe yi bá ọpọlọpọ Yorùbá tí o nyi orúkọ ìdílé wọn padà nítorí ẹ̀sìn lai yi ìwà padà̀ lati bá orúkọ titun áti ẹ̀sìn mu. Yorùbá ni “ilé lanwo ki a tó sọmọ lórúkọ” nítorí èyí, ọpọlọpọ orúkọ ìdílé ma nbere pẹ̀lú orúkọ òrìṣà ìdílé bi: Ògún, Ṣàngó, Ọya, Èṣù, Ọ̀sun, Ifá, Oṣó àti bẹ̃bẹ lọ. Fún àpẹrẹ: Ògúnlànà, Fálànà, Ṣólànà ti yi padà sí Olúlànà. Ìgbà míràn ti wọn bá lò lára orúkọ àwọn òrìṣa yi wọn a ṣe àyípadà si, fún àpẹrẹ: “Eṣubiyi” di “Èṣúpòfo”.

Esupofo, image is courtesy of Microsoft office images

“Esupofo”? Njẹ Èṣù pòfo bí, nígbàtí ẹni ti o yi orúkọ padà sí “Èṣúpòfo” njale. . .

Njẹ Èṣù pòfo bí, nígbàtí ẹni ti o yi orúkọ padà sí “Èṣúpòfo” njale, ṣiṣẹ́ gbọ́mọgbọ́mọ, purọ́, kówó ìlú jẹ, àti bẹ̃bẹ lọ? Ótì o, Èṣù o pòfo, ìwà lọmọ àlè. Ọmọ àlè ti pọ si nítorí ìwà Èṣu ti pọ si ni ilẹ̀ Yorùbá. Kò sí nkan tí óburú ninú orúkọ yíyí padà, èyí ti o burú ni kí a yí orúkọ padà lai yi ìwà padà. Ẹ fi ìwà rere dípò ìporúkodà.

ENGLISH TRANSLATION

The Yoruba people have a saying that “It is not enough to have a striking resemblance to one’s father, character distinguishes a bastard”. This proverb refers to Yoruba people that replace their family names without matching change of character to go with the name or religion. Another Yoruba saying goes that: “home is observed before naming a child” as a result of this, and so family names are derived with a prefix of the name of the gods and goddesses worshiped in the family such as Ò̀̀̀̀̀̀gun – god of iron/war, Ṣango – god of thunder, Oya – Sango’s wife, Eṣu – Satan, Osun – river goddess, Ifa – Divination, Oso – Wizard etc. For example names like: Ogunlana, Falana, Solana have mostly been changed to “Olulana”. Sometimes, when part of these gods/goddess names are used it is often changed, for example: “Esubiyi – delivered by Satan” is turned “Esupofo – satan has lost”. Continue reading →

Originally posted 2015-01-23 10:15:54. Republished by Blog Post Promoter

Àpẹrẹ Ìsìnkú Ìbílẹ̀ fún Arúgbó ni Ilẹ́ Yorùbá – Example of Yoruba Traditional Burial Rites for the Elderly

Leave a reply

Ìnáwó rẹpẹtẹ ni ìsìnkú arúgbó jẹ́ ni ilé Yorùbá. Bi arúgbó bá kú ni ilé Yorùbá ki ṣe òkú ọ̀fọ̀ ṣùgbọ́n òkú ijọ àti ji jẹ, mi mu ni pàtàki bi irú arúgbó bá bi àwọn ọmọ ti ó ti dàgbà. Gbogbo ẹbi, ará àti ilú yi ó parapọ̀ lati ṣe ẹ̀yẹ ikẹhin fún irú arúgbó bẹ́ ẹ̀. Àwọn ọmọ àti ọmọ-ọmọ yi o ṣe oriṣiriṣi ẹ̀yẹ ìbílẹ̀ fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọjọ́ lati gbé ìyá tàbi àgbà bàbá àgbà relé. Bi eléré ìbílẹ̀ kan ti nlọ ni òmíràn yio de, eleyi lo njẹ́ ki ilú kékeré dùn.

A o ṣe àpẹrẹ àṣà ìsìnkú ìbílẹ̀ fún arúgbó pẹ̀lú ni Ìbòròpa Àkókó ilú Yorùbá ni ẹ̀gbẹ́ Ìkàrẹ́-Àkókó ti Ipinle Ondo, orile-ede Nigeria.
ENGLISH TRANSLATION

Burial of the old one is often an expensive affair In Yoruba land. When an old person dies, it is not mournful, but of celebration marked with dancing and feasting particularly when the old person is survived by successful grown up children. All the families, contemporaries and the entire community often join hands to perform the last rites for such old person. The children and grand-children would join hands in the performance of several days’ traditional burial ceremonies held to give the deceased old mother or father a befitting last rites. As one traditional performer is departing another one is replacing, this is a contributory factor to the fun enjoyed in the smaller Yoruba communities.

Video recording example of traditional burial of the elderly held in Iboropa Akoko, a small town near Ikare-Akoko, Ondo State, Nigeria are here below.

Originally posted 2017-05-19 23:07:52. Republished by Blog Post Promoter

Ẹni tó ni Ẹrú ló ni Ẹrù – Ìtàn Bàbá tó kó gbogbo ogún fun Ẹrú – “One who owns the Slave owns the Slave’s property too” – The Story of a Father who bequeathed all to his Slave

Leave a reply

Àwọn Alágbàṣe ni Oko -Labourers in the farm

Ni ayé igbà kan ri ki ṣe oye ọkọ, ilé gogoro, aṣọ àti owó ni ilé-ìfowó-pamọ́ ni a fi nmọ Ọlọ́rọ̀ bi kò ṣe pé oye Ẹrú, Ìyàwó, Ọmọ, Ẹran ọsin àti oko kòkó rẹpẹtẹ ni a fi n mọ Ọlọ́rọ̀. Ni àsikò yi, Bàbá kan wa ti ó ni Iyawo púpọ̀, Oko rẹpẹtẹ, ogún-lọ́gọ̀ ohun ọsin, ọ̀pọ̀lọpọ̀ Ẹrú tàbi Alágbàṣe, Ọmọ púpọ̀, ṣùgbọ́n ninú gbogbo ọmọ wọnyi, ikan ṣoṣo ni ọkùnrin. Bàbá fi ikan ninú gbogbo Ẹrú ti ó ti pẹ́ pẹ̀lú rẹ, ṣe Olóri fún àwọn Ẹrú yoku. Ẹrú yi fẹ́ràn Bàbá, ó si fi tọkàn-tọkàn ṣe iṣẹ́ fún.

Nigbati Bàbá ti dàgbà, ó pe àwọn àgbà ẹbí lati sọ àsọtẹ́lẹ̀ bi wọn ṣe ma a pín ogún ohun lẹhin ti ohun bá kú nitori kò si iwé-ìhágún bi ti ayé òde oni. Ó ṣe àlàyé pé, ohun fẹ́ràn Olóri Ẹrú gidigidi nitori o fi tọkàn-tọkàn sin ohun, nitori na a, ki wọn kó gbogbo ohun ini ohun fún Ẹrú yi. Ó ni ohun kan ṣoṣo ni ọmọ ọkùnrin ohun ni ẹ̀tọ́ si lati mu.

Lẹhin ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún, Bàbá re ibi àgbà nrè, ó ku. Lẹhin ìsìnkú, àwọn ẹbí àti àwọn ọmọ Olóògbé pé jọ lati pín ogún. Ni àsikò yi, ọmọ ọkùnrin ni ó n jogún Bàbá, pàtàki àkọ́bí ọkùnrin nitori ohun ni Àrólé. Gẹgẹ bi àsọtẹ́lẹ̀, wọn pe Olóri Ẹrú jade, wọn si ko gbogbo ohun ini Bàbá ti o di Oloogbe fún. Wọn tún pe ọmọ ọkùnrin kan ṣoṣo ti Bàbá bi jade pé ó ni ẹ̀tọ́ lati mu ohun kan ti ó bá wu u ninú gbogbo ohun ini Bàbá rẹ, nitori eyi wọn fún ni ọjọ́ meje lati ronú ohun ti ó bá wù ú jù. Àwọn ẹbí sun ìpàdé si ọjọ́ keje. Inú Ẹrú dùn púpọ̀ nigbati inú ọmọ Bàbá bàjẹ́. Eyi ya gbogbo àwọn ti ó pé jọ lẹ́nu pàtàki ọmọ Bàbá nitori ó rò pé Bàbá kò fẹ́ràn ohun. Lẹhin ìbànújẹ́ yi, ó gbáradi, ó tọ àwọn àgbà lọ fún ìmọ̀ràn.

Ẹbí pé jọ lati pín Ogún – Family gathered to share inheritance

Ni ọjọ́ keje, ẹbí àti ará tún péjọ lati pari ọ̀rọ̀ ogún pin-pin, wọn pe ọmọ Bàbá jade pé ki ó wá mú ohun kan ṣoṣo ti ó fẹ́ ninú ẹrù Baba rẹ. Ó dide, ó dúpẹ́ lọ́wọ́ gbogbo àwọn ti ó joko, ó yan Olóri Ẹrú gẹgẹ bi àwọn àgbà ti gba a ni ìyànjú. Inú Ẹrú bàjẹ́, ṣùgbọ́n o ni ki Ẹrú má bẹ̀rù, Ẹrú na a ṣe ìlérí lati fi tọkàn-tọkàn tọ́jú ohun ti Bàbá fi silẹ̀. Idi niyi ti Yorùbá ṣe ma npa a lowe pe “Ẹni tó ni Ẹrú ló ni Ẹrù.”

Lára ẹ̀kọ́ itàn yi ni pé, ó dára lati lo ọgbọ́n ọlọ́gbọ́n nitori “Ọgbọ́n ọlọ́gbọ́n ni ki i jẹ ki á pe àgbà ni wèrè”. Ẹ̀kọ́ keji ni pé, ogún ti ó ṣe pàtàki jù ni ki á kọ ọmọ ni ẹ̀kọ́ lati ilé àti lati bójú tó ẹ̀kọ́ ilé-iwé.

ENGLISH TRANSLATION Continue reading →

Originally posted 2015-10-30 08:30:22. Republished by Blog Post Promoter

“Ọgbọ́n ju agbára”: Ìjàpá mú Erin/Àjànàkú wọ ìlú – “Wisdom is greater than strength”: The Tortoise brought an Elephant to Town

Leave a reply

Ni ìlú Ayégbẹgẹ́, ìyàn mú gidigidi, eleyi mu Ọba ìlú bẹ̀rẹ̀ si sá pamọ́ fún àwọn ará ìlú nitori kò mọ ohun ti ohun lè ṣe. Òjò kò rọ̀ fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ ọdún, oorun gbóná janjan, nitorina, kò si ohun ọ̀gbìn ti ó lè hù. Ìrònú àti jẹ àti mun bá gbogbo ará ìlú – Ọba, Olóyè, Ọmọdé àti àgbà.

Yorùbá ni “Àgbà kii wà lọ́jà ki orí ọmọ tuntun wọ”, nitori èyí, Ọba sáré pe gbogbo àgbà ìlú àti “Àwòrò-Ifá” lati ṣe iwadi ohun ti ìlú lè ṣe ki òjò lè rọ̀. Àwòrò-Ifá dá Ifá, ó ṣe àlàyé ẹbọ ti Ifá ni ki ìlú rú. Ifá ni “ki ìlú mu Erin lati fi rúbọ ni gbàgede ọjà”.

Gẹ́gẹ́bi Ọba-orin Sunny Ade ti kọ́ “Ìtàkùn ti ó ni ki erin ma wọ odò, t’ohun t’erin lo nlọ”. Ògb́ojú Ọdẹ ló npa Erin ṣùgbọ́n Olórí-Ọdẹ ti Ọba yan iṣẹ́ ẹ mi mú Erin wọ ìlú fún, sọ pé ko ṣẽ ṣe nitori “Ọdẹ aperin ni àwọn, ki ṣe Ọdẹ a mu erin”. Ọba paṣẹ fún Akéde ki ó polongo fún gbogbo ara ilu pe “Ọba yio da ẹnikẹni ti ó bá lè mú Erin wọ ìlú fun ìrúbọ yi lọ́lá”. Ọ̀pọ̀ gbìyànjú, pàtàki nitori ìlérí ti Ọba ṣe fún ẹni ti ó bá lè mu Erin wọ̀lú, wọn sọ ẹmi nu nínú igbó, ọ̀pọ̀ fi ara pa lai ri Erin mú.

Laipẹ, Ìjàpá lọ bà Ọba àti Olóyè pé “ohun yio mú Erin wálé fún ẹbo rírú yi”. Olú-Ọdẹ rẹrin nigbati o ri Ìjàpá, ó wá pa òwe pé “À nsọ̀rọ̀ ẹran ti ó ni ìwo, ìgbín yọjú”. Olú-Ọdẹ fi ojú di Àjàpá, ṣùgbọ́n Ìjàpá kò wo bẹ̀, ó fi ọgbọn ṣe àlàyé fún Ọba. Ọbá gbà lati fún Ìjàpá láyè lati gbìyànjú.

Ìjàpá lọ si inú igbó lati ṣe akiyesi Erin lati mọ ohun ti ó fẹ́ràn ti ohun fi lè mu. Ìjàpá ṣe akiyesi pé Erin fẹ́ràn oúnjẹ dídùn àti ẹ̀tàn. Nigbati Ìjàpá padá, o ṣe “Àkàrà-olóyin” dání, o ju fún Erin ki ó tó bẹ̀rẹ̀ si sọ ohun ti ó báwá pé “àwọn ará ìlú fẹ ki Erin wá jẹ Ọba ìlú wọn nitori Ọba wọn ti wọ Àjà”. Àjàpá pọ́n Erin lé, inú ẹ̀ dùn, ohun naa rò wi pé, pẹ̀lú ọ̀la ohun nínú igbó o yẹ ki ohun le jẹ ọba. Pẹ̀lú ìrànlọ́wọ́ Ọba àti ará ìlú, wọn ṣe gbogbo ohun ti Ìjàpá ni ki wọ́n ṣe. Ìjàpá àti ará ìlú mu Erin wọ ìlú pẹ̀lú ọpọlọpọ àkàrà-olóyin, ìlù, ijó àti orin yi:

: Erin múra – The Elephant elegantly dressed. Courtesy: @theyorubablog

: ìlù, ijó àti orin – Drummers, Dancers and singing. Courtesy: @theyorubablog

: Àjàpá . Courtesy: @theyorubablog

Erin ká relé kó wá jọba)
Erin yẹ́yẹ́ ò, erin yẹ̀yẹ̀ ) lẹ meji
Ìwò yí ọ̀la rẹ̃,
Erin yẹ́yẹ́ ò, erin yẹ̀yẹ̀,
Agbada á má ṣe wéré,
Erin yẹ́yẹ́ ò, erin yẹ̀yẹ̀
Ààrò á máa ṣe wàrà,
Erin yẹ́yẹ́ ò, erin yẹ̀yẹ̀
Erin ká relé kó wá jọba)
Erin yẹ́yẹ́ ò, erin yẹ̀yẹ̀ ) lẹ meji

You can also download a recital by right clicking this link: Erin ká relé kó wá jọba

Inú Erin dùn lati tẹ̀ lé ará ìlú, lai mọ̀ pé jàpá ti gba wọn ni ìmọ̀ràn lati gbẹ́ kòtò nlá ti wọ́n da aṣọ bò bi ìtẹ Ọba. Erin ti wọ ìlú tán, ó rí àga Ọba níwájú, Ìjàpá àti ará ìlú yi orin padà ni gẹ́rẹ́ ti ó fẹ́ lọ gun àga Ọba:

A o merin jọba
Ẹ̀wẹ̀kún, ẹwẹlẹ ……

You can also download a recital by right clicking this link: A o merin jọba

Continue reading →

Originally posted 2015-02-27 09:10:22. Republished by Blog Post Promoter

Àjàpá àti Ìyá Alákàrà – “Ọjọ́ gbogbo ni ti olè, ọjọ́ kan ni ti olóhun” – The Tortoise and the fried bean fritter seller – “Every day is for the thief, one day for the owner”.

1 Reply

Ìpolówó Àkàrà Hawker’s advert

Àkàrà gbóná re, Here comes hot fried bean fritters
Ẹ bámi ra àkàrà o Buy my fried bean fritters
Àkàrà yi dùn, ó lóyin This fried bean fritters is sweet with honey
Àkàrà gbóná re. Here comes hot fried bean fritters

Àkàrà jẹ ikan ninu ounjẹ aládùn ilẹ̀ Yorùbá. Ẹ̀wà (funfun tabi pupa) ni wọn fi nṣe àkàrà, wọn a bo ẹ̀wà, wọn a lọ, ki wọn to põ pẹ̀lú èlò ki wọn tó din. A lè fi àkàrà jẹ ẹ̀ko, fi mu gaàrí tabi jẹ fún ìpanu. Ki ṣe gbogbo enia ló mọ àkàrà din, awọn enia ma nfẹran ẹni ti ó ba mọ àkàrà din. Àti ọmọdé àti àgbà ló fẹ́rán àkàrà. Awọn ọmọde ma nkọrin bayi:

: Ẹ̀wà lilọ àti èlò – Grind beans with seasoning Courtesy: @theyorubablog

: Àkàrà lórí iná – frying beans fritters. Courtesy: @theyorubablog

: Àkàrà̀ – Fried bean fritters Courtesy: @theyorubablog

Taló pe ìyá alákàrà ṣeré, Who is calling fried bean fritters woman for fun
Ìyá alákàrà 2ce Fried bean fritters seller
Ó nta sánsán simi nímú Its smell is inviting to my nose
Ìyá alákàrà Fried bean fritters seller
Ó nta dòdò sími lọ̀fun Its smelling like fried plantain in my throat
Ìyá alákàrà. Fried bean fritters seller

Ki ṣe enia nikan ló fẹ́ràn àkàrà, Àjàpá naa fẹ́ràn àkàrà, ṣùgbọ́n kò ri owó raa, nitori èyi “Ojú ni Àjàpá fi nri àkàrà, ètè rẹ ko baa”. Àjàpá wá ronú ọgbọ́n ti ó lè dá lati pèsè àkàrà fún òhun àti idilé rẹ. Ó ronú bi wọn ti lè dá ẹ̀rù ba ọmọ alákàrà ki ó lè sá fi igbá àkàrà, rẹ silẹ̀. Ó gbé agọ̀ wọ̀, ìyàwó àti ọmọ rẹ̀ fi pápá́ bora. Bi alákàrà ba ti kiri kọjá, Àjàpá a bẹ si iwájú ọmọ alákàrà, wọn a ma ko orin bayi:

: Àjàpá . Courtesy: @theyorubablog

: Àjàpá gbé agọ̀ wọ̀ – The Tortoise wore a mask to frighten – Courtesy: @theyorubablog

Ọlirae ma gbọ̀nà, The Spirit has taken over the Road
Tobini tobini to 2ce Tobini, tobini to
Olóri yara lọ, Corn meal seller go quickly
Tobini tobini to Tobini, tobini to
Alákàrà dá dànù Fried bean fritter seller abandon it
Tobini tobini to. Tobini, tobini to

Ẹ̀rù ba alákàrà, á da àkàrà dà nù. Àjàpá àti ẹbí rẹ á bẹ̀rẹ̀ si kó àkàrà. Yorùbá ni “Wọ́n mú olè lẹẹkan, ó ni ohun ò wá ri, tani fi ọ̀nà han olè?”. Ọmọ alákàrà sunkún lọ si ilé, inú Ìya-alákàrà kò dùn si ọmọ rẹ nitori o pàdánù àkàrà àti owó ti o yẹ ki ó pa. Kò gba ìtàn ọmọ rẹ̀ gbọ́, nitorina, ó gbé àkàrà fún ni ọjọ́ keji ati ọjọ́ kẹta, ọmọ tún padà pẹ̀lú ẹkún. Ohun fúnra rẹ̀ tẹ̀lé ọmọ rẹ̀, iwin tún yọjú, àwọn mejeeji sá eré padà si ìlú lai ranti gbé igbá àkàrà. Ìyá alákàrà gba ọ̀dọ̀ Ọba àti àgbà ìlú lọ lati sọ ohun ti ojú wọn ri. Ọba pe awọn òrìṣà ìlú lati ṣe iwadi ohun ti ó fẹ́ ba ọrọ̀ ìlú jẹ yi. Ninu gbogbo òrìsà, Ọ̀sanyìn nikan ló gbà lati yanjú ọ̀rọ̀ yi.

Ìyá alákàrà tungbe àkàrà fún ọmọ rẹ̀, ṣùgbọ́n ohun àti Ọsanyin tẹ̀lé. Bi alákà̀rà ti bẹ̀rẹ̀ si polówó, Àjàpá tún jade gẹgẹ bi iṣe rẹ̀. Yoruba ni “Ọjọ́ gbogbo ni ti olè, ọjọ́ kan ni ti olóhun”. Ìyá alákàrà àti ọmọ rẹ̀ tún méré, ṣùgbọ́n Ọ̀sanyin ti o fi ara pamọ́ dúró lati wo ohun ti ó fẹ́ ṣẹlẹ̀. Àjàpá àti àwon idile rẹ̀ jade nwọn bọ ohun ti nwọn fi bora silẹ̀ lati tún bẹ̀rẹ̀ si kó àkàrà. Orí ti Àjàpá yọ jade lati jẹ àkàrà, Ọ̀sanyin fọ igi ẹlẹgun mọ lórí, awọn ẹbi rẹ̀ sálọ. Ọ̀sanyin gbé òkú Àjàpá lọ si ọ̀dọ̀ Ọba. Inú ará ìlú dùn nitori àṣiri olè tú. Ọba pàṣẹ pe Àjàpá ni ki nwọn bẹrẹ fi rúbọ si Ọ̀sanyin.

Ẹ̀kọ́ ìtàn yi ni pe ojúkòkòrò kò lérè, bó pẹ́, bóyá àṣírí olè á tú. Ikú lèrè ẹ̀ṣẹ̀ – Àjàpá pàdánù ẹ̀mí nitori àkàrà.

ENGLISH TRANSLATION Continue reading →

Originally posted 2014-04-11 21:40:58. Republished by Blog Post Promoter

“Ọ̀dájú ló bi owó, ìtìjú ló bi igbèsè”: “Shrewdness gives birth to money while shyness gives birth to debt”.

Leave a reply

Gẹ́gẹ́bí ọ̀rọ̀ Yorùbá ti ó ni “Iṣẹ́ ni oogun ìṣẹ́”, jẹ́ òtítọ́, bi òṣìṣẹ́ bá ri owó gbà ni àsìkò, tàbi gba ojú owó fún iṣẹ́ ti wọn ṣe. Òṣìṣẹ́ ti ó ṣiṣẹ́ fún ọ̀pọ̀lọpọ̀ wákàtí/àkókò lórí owó kékeré, kò lè bọ́ ninu ìṣẹ́, nitori, ọlọ́rọ̀ kò ni ìtìjú lati jẹ òógùn Òṣìṣẹ́. Ọ̀pọ̀ òṣìṣẹ́, a fi ìtìjú gé ara wọn kúrú nipa àti bèrè ẹ̀tọ́ wọn. Òṣìṣẹ́ míràn a ṣe iṣẹ́ ọ̀fẹ́ fún ọlọ́rọ̀ tàbi ki wọn fúnra wọn gé owó ise wọn kúru lati ri ojú rere ọlọ́rọ̀, nipa èyi, wọn á pa owó fún ọlọ́rọ̀ ni ìparí ọdún.

http://www.wptv.com/dpp/news/national/mcdonalds-taco-bell-wendys-employees-to-protest-fast-food-restaurant-wages

Òṣìṣẹ́ da iṣẹ́ silẹ – employees protest

Ọ̀rọ̀ Yorùbá ti o ni “Ọ̀dájú ló bi owó, ìtìjú ló bi igbèsè” ṣe ló lati ba oloro tàbi o ni ilé-iṣẹ́ ti á lo gbobo ọ̀nà lati ma gba “Ẹgbẹ́-òṣìṣẹ́” láyè. Ọlọ́rọ̀ kò ni ìtìjú lati lo òṣìṣẹ́ fún owó kékeré. A lè lo ọ̀rọ̀ yi lati gba Òṣìṣẹ́ ni ìyànjú ki wọn má tara wọn ni ọ̀pọ̀, nipa bi bèrè owó ti ó yẹ fún iṣẹ́ ti wọn ṣe àti pé ki òṣìṣẹ́ gbìyànju lati kọ iṣẹ́ mọ́ iṣẹ́ lati wà ni ipò àti bèrè ojú owó.

ENGLISH TRANSLATION Continue reading →

Originally posted 2013-09-03 17:35:06. Republished by Blog Post Promoter

The Yoruba Blog

Ẹ jẹ ki a gbé èdè àti àṣà Yorùbá Lárugẹ: keeping the Yoruba language alive…

Author Archives: Bim A

About Bim A

Ìtàn iyàwó ti ó fi ẹ̀mi òkùnkùn pa iyá-ọkọ: Ẹni a fẹ́ la mọ̀, a ò mọ ẹni tó fẹni” – The story of how a daughter-in-law killed her mother-in-law in mysterious circumstance – We can only be sure of who we love, but not sure of who loves us”

“Iṣẹ́ loògùn ìṣẹ́” – “Work is the antidote for destitution/poverty”

Bi Ọdẹ bá ro ìṣẹ́ ro ìyà inú igbó, ti ó bá pa ẹran kòní fẹ́nì kan jẹ – If the Hunter thinks of the suffering in the wild, he would not share his kill with anyone.

“Iwájú lèrò mbá èrò – Kò si ohun téni kan ṣe, téni kò ṣe ri” – “There is always someone ahead – Nothing is new”

“Ã Ò PÉ KÁMÁ JỌ BABA ẸNI…”: It is not enough to have a striking resemblance to one’s Father

Àpẹrẹ Ìsìnkú Ìbílẹ̀ fún Arúgbó ni Ilẹ́ Yorùbá – Example of Yoruba Traditional Burial Rites for the Elderly

Ẹni tó ni Ẹrú ló ni Ẹrù – Ìtàn Bàbá tó kó gbogbo ogún fun Ẹrú – “One who owns the Slave owns the Slave’s property too” – The Story of a Father who bequeathed all to his Slave

“Ọgbọ́n ju agbára”: Ìjàpá mú Erin/Àjànàkú wọ ìlú – “Wisdom is greater than strength”: The Tortoise brought an Elephant to Town

Àjàpá àti Ìyá Alákàrà – “Ọjọ́ gbogbo ni ti olè, ọjọ́ kan ni ti olóhun” – The Tortoise and the fried bean fritter seller – “Every day is for the thief, one day for the owner”.

“Ọ̀dájú ló bi owó, ìtìjú ló bi igbèsè”: “Shrewdness gives birth to money while shyness gives birth to debt”.

Follow The Yoruba Blog